یکی از زیباترین و راحت‌ترین برنامه‌های یک روزه طبیعت‌گردی نزدیک تهران، گشت و گذار در طبیعت زیبای آبشار شاهاندشت است. قرار گرفتن قلعه ملک‌بهمن در بالادست این آبشار، تم فرهنگی هم به این گلگشت یک روزه داده است.
آبشار شاهان دشت کجاست؟
روستای شاهاندشت در کنار جاده اصلی تهران آمل یا همان جاده هراز واقع شده و از تهران حدود ۱۲۰کیلومتر فاصله دارد. آبشار در انتهای روستاست و دو مسیر دسترسی دارد.
مسیر اول که به پایین آبشار می‌رسد از میان کوچه باغ‌های روستا عبور می‌کند و بعد از نیم ساعت پیمایش سبک به فضای فرح‌بخش کنار آبشار می‌رسید.
اما برای رفتن به بالادست آبشار و قلعه ملک‌بهمن، می‌توانید با ماشین تا پارکینگ آبشار بیایید. در این مسیر حدود نیم‌ساعت کوهپیمایی در شیب را تجربه می‌کنید و نمای بیرونی قلعه را از نزدیک می‌بینید.
دور و بر آبشار شاهاندشت دیدنی‌های دیگری هم قرار گرفته که چند تاییش رو میشه تو همین سفر یک روزه بازدید کرد. نقش برجسته شکل‌شاه، قلعه ملک‌بهمن، غارهای دستکند کافرکلی، تنگ زمان و ورودی دشت لار با نمایی از قله دماوند زیبا، برنامه‌های جانبی این سفر یک روزه به شاهاندشت بود.
آب آبشار بعد از سیرآب کردن باغات روستای شاهاندشت به رودخانه هراز می‌رسد و به سمت روستای وانا و تونل وانا می‌رود تا به دریای کاسپین بریزد.
فلایتیو، سایت فروش بلیط هواپیما حامی انتشار این سفرنامه است.
نمای قله دماوند از بالای آبشار شاهاندشت
در حرکت به سمت بالای آبشار و در حالی که کنجکاوی دیدن قلعه گرفتارمون کرده بود، ناگهان رخ سرسپید دماوند زیبا حالمون رو خوب کرد. با وجود این که می‌دونستیم خیلی به دماوند نزدیک هستیم اما از فکر نمی‌کردیم از بین این همه کوه و صخره‌های متراکم بتونیم دماوند رو ببینیم. به نظرم همین یک دلیل کافی بود که سختی صعود به بالای آبشار رو به تن خریدیم.
بهترین فصل بازدید از آبشار شاهان دشت
مانند بیشتر آبشارهای دائمی ایران، بهترین زمان رفتن به آبشار شاهاندشت بهار و به خصوص اردیبهشت و خردادماه است. در این ماه‌ها برف بالادست آب شده و بیشترین دِبی آب در شاهاندشت شکل می‌گیرد.
آب و هوای شاهان دشت به دلیل قرار گرفتن در منطقه‌ای کوهستانی، شبیه به مناطق سردسیری شمال تهران است. پاییز و زمستان سرد است اما دسترسی به آبشار مسدود نمی‌شود. هوای شاهاندشت در تابستان خیلی گرم نیست و حتی در روزهای داغ مرادماه، محوطه و فضای کنار آبشار فرح‌بخش و خنک است.
بلندترین آبشار مازندران کدام است؟
احتمالا در مطالب مختلفی که در اینترنت دست به دست می‌شود این تیتر را دیده‌اید: «آبشار شاهاندشت، بلندترین آبشار استان مازندران». قبلا در معرفی آبشار ریجاب کرمانشاه در رابطه با بلندترین آبشارهای ایران و نحوه اندازه‌گیری آن‌ها نوشته‌ام. بر اساس داده‌های فعلی نمی‌توان هیچ عنوان «ترینی» برای ارتفاع آبشارها نسبت داد.
اما فراموش نکنیم که آبشار هریجان با ارتفاعی بلندتر از شاهاندشت و همینطور آبشار گزو که طبق گفته مجید اسکندری در کتاب آبشارهای ایران ۷۰متر بلندی دارد، در استان مازندران واقع شده‌اند.
قلعه ملک بهمن مشرف بر شاهاندشت
درست در بالاترین نقطه آبشار شاهاندشت آمل، دیواره‌های سنگی بنایی را می‌بینیم که زمانی دژ مستحکم دفاعی بوده است. مَلِک بهمن بازمانده از چهار قرن پیش و مربوط به دوره صفویان است. از آن‌جایی که این قلعه در بالادست روستا و آبشار قرار گرفته، به آن قلعه شاهاندشت هم می‌گویند.
یکی از کاربردهای قلعه‌های غیرمرزی ایران، پناه‌گرفتن حاکمان محلی در هنگام خشم شاه ایران بوده است. در زمان حکومت شاه عباس صفوی، ملک بهمن حاکم طبرستان (مازندارن) با حکومت مرکزی همراه نشد و در این دژ مستحکم و صعب‌العبور به مبارزه با صفویان پرداخت.
وجه تسمیه و دلیل نام‌گذاری قلعه به دلیل حضور ملک‌بهمن حاکم طبرستان در اینجاست!
این که آیا پیش از دوره صفویان، دژی اینجا بنا بوده و بنای جدید بر آن ساخته شده یا این که بنای اولیه مربوط به همین دوره بوده است، جوابی برایش پیدا نکردم. ملک بهمن آخرین فرمانروای بادوسپانان بود که نزدیک به ده قرن در مازندران دولت محلی داشتند.
قلعه ملک بهمن که به قلعه لاریجان هم معروف بوده به همراه قلعه دشمنکور از مستحکم‌ترین دژهای منطقه بوده‌اند. روایت است که پس از مرگ شاه اسماعیل دوم و روی کار آمدن مهدعلیا، میرزاخان حاکم مازندران مدتی را در قلعه ملک‌بهمن پناهنده شد.
در جستجوهایی که در مورد قلعه ملک‌بهمن داشتم، به نام یک ملک‌بهمن دیگر برخوردم که افسانه درگیری او با اژدها در متون مختلف ثبت شده است.
دیدنی‌های طبیعی و تاریخی جاده هراز
احمد نظری کتابی نوشته با نام جاذبه‌های گردشگری جاده‌ی هراز که بسیار جامع و کامل به معرفی جاذبه‌های گردشگری جاده هراز پرداخته است. من از خواندن این کتاب لذت بردم و البته راهنمای خوبی برای سفرهای یک‌روزه طبیعت‌گردی در اطراف تهران بود.
دشت پرگل آزو و قله پاشوره، روستای ییلاقی ناندل و دامنه شمالی قله دماوند، قله گل زرد و دشت گل زرد، روستای سنگ‌چال، جنگل چلاو، ییلاقات فیلبند، پارک ملی لار و دریاچه سد لار از زیباترین برنامه‌های کوهنوردی و طبیعت‌گردی بوده که در این مسیر اجرا کردم.
در ادامه این تور یک‌روزه، برای دیدن شکل شاه راهی تونل وانا شدیم. فضای مفرح کنار رودخانه و در نهایت رسیدن به یک اثر تاریخی زیبا، برنامه امروزمون رو کامل کرد.
آقای گائینی شما خودتون توری هم برای اینجا برگزار می‌کنید؟
در حال حاضر خیر متاسفانه
به نظرم خرداد بهترین وقته برای رفتن به شاهاندشت
ولی من نظرم هم‌چنان روی اردیبهشت و خرداد هست حمید جان