دومین قله بلند فلات ایران هم در بین کوهنوردانی که تازه به کوهستان علاقمند شده‌اند و سودای صعود به قلل مرتفع ایران را دارند محبوب است و هم در میان کوهنوردان حرفه‌ای! علم‌کوهِ زیبا میزبان این صعود تابستانی ماست.
قله علم کوه کجاست؟
علم‌کوه در جوار یکی از معروف‌ترین ییلاقات شمال کشور یعنی شهر توریستی کلاردشت واقع شده است. از تهران، باید خود را از طریق جاده زیبای چالوس به مرزن‌آباد و حسن‌کیف یا کلاردشت برسانیم.
متاسفانه از میانه‌های جاده کوهستانی مرزن‌آباد-چالوس سر و کله آپارتمان‌های بدقواره و زمین‌هایی که با بلوک‌های سیمانی تفکیک شده‌اند چشم را می‌آزارد. کلاردشت زیبایی که من در کودکی می‌شناختم هیچ شباهتی به کلاردشتی که امروز می‌بینم ندارد. زمین‌خواری در اینجا بیداد می‌کند.
برای فرار از این همه دست‌اندازی به طبیعت، خیلی سریع شهر کلاردشت را به سمت جنوب غربی و رودخانه پرآب حصارچال ترک می‌کنیم. این منطقه تفرجگاهی رودبارک نام دارد و ما قرار است از اینجا به سمت تنگ گلو و حصارچال روانه شویم.
قرارگاه فدراسیون کوهنوردی با نام هتل رودبارک!
شب اول را قرار است در قرارگاه بزرگ فدراسیون کوهنوردی در منطقه علم‌کوه که با نام هتل رودبارک شناخته می‌شود بمانیم. اقامت در هتل رودبارک یکی از لذت‌بخش‌ترین تجربه‌های شب‌مانی من در برنامه‌های کوهنوردی بود. پناهگاه رودبارک امکانات بسیار خوبی دارد مانند اتاق‌های مجزا، تختخواب، سرویس بهداشتی، حمام و پارکینگ.
برای اقامت در هتل رودبارک به خصوص در فصل صعود حتما از قبل باید برای رزرو با شماره تلفن ۰۱۱۵۲۶۴۲۶۲۶-۹ هماهنگی‌های لازم را انجام دهید. اقامت در هتل رودبارک و ونداربن در خردادماه ۱۴۰۱ به ازای هر نفر هر شب حدود ۹۰هزارتومان مصوب شده است.
وجه تسمیه قله علم کوه
در میان قله‌های اطراف دشت حصارچال، نوکِ تیز قله علم‌کوه و بلندی آن باعث شده که آن را به عَلَم تشبیه کنند و این نام را بر روی آن بگذارند. البته این نظر کوهنوردان قدیمی است و نمی‌توان در مورد وجه تسمیه کوه‌ها با قطعیت اعلام نظر کرد.
بیش از ۱۰۰ قله بالای ۴۰۰۰متر در منطقه تخت سلیمان
قله علم‌کوه در منطقه تخت سلیمان قرار گرفته، جایی که نمایشگاه کوه‌های مرتفع و معروف به آلپ ایران است! اگرچه از نظر مناظر کوهستان برفی به آلپ شباهت دارد اما ارتفاع قلل تخت سلیمان حتی از کوهستان آلپ هم بالاتر است.
این در حالی است که قله مون‌بلان در مرز مشترک فرانسه و ایتالیا، بلندترین قله رشته کوه آلپ ۴۸۰۹متر ارتفاع دارد و تعداد قلل بالای ۴۰۰۰متر آلپ بسیار کمتر از تخت سلیمان است.
در علم‌کوه ارتفاع‌زده می‌شوید!
بین کوهنوردان معمول است که در صعود به قله‌های بالای ۴۰۰۰متر بدن خود را در برابر فاکتور ارتفاع، آماده نگه دارند. اگر چه ارتفاع‌زدگی بسته به شرایط جسمانی و ژنتیکی برای افراد مختلف، متفاوت تعریف می‌شود اما با بالاتر رفتن ارتفاع، خوراک خوب، استراحت کافی و زمان‌بندی مناسب برای صعود بسیار اهمیت پیدا می‌کند.
علاوه بر علم‌کوه، در برنامه صعود به دماوند از جبهه‌های مختلف و صعود به آتشفشان سبلان، این موضوع برای کوهنوردان جدی‌تر می‌شود.
حرکت از ونداربن و عبور از تنگ گلو
روز دوم سوار بر نیسان از رودبارک و شیلات، راهی «وَنداربُن» می‌شویم. ونداربن نام دره و آبادی کوچکی است که رودخانه حصارچال از میان آن می‌گذرد.
این جاده خاکی و کوهستانی، بسیار ناهموار است. بارها از درون رودخانه خروشان عبور می‌کنیم تا به محل پارکینگ «تنگ گَلو» می‌رسیم. برای عبور از ونداربن تا ورودی تنگ گلو حتما نیاز به ماشین آفرود دارید و بیش از یک ساعت در راه خواهید بود.
صعود علم کوه از مسیر حصارچال برای مبتدی‌ها
این برنامه برای گروه ما، یکی از پیش‌برنامه‌های آمادگی صعود به قله دماوند است. از آن‌جایی که اولین بار است راهی علم‌کوه می‌شویم، بهترین مسیر صعود، از دشت حصارچال است.
مسیر حصارچال فنی نیست و بر خلاف مسیر سیاه‌سنگ‌ها، هیچ دست به سنگی ندارد. تنها چالش در صعود ما اختلاف ارتفاع زیاد کلاردشت تا قله است.
شب مانی در دشت زیبای حصارچال
برای غلبه بر ارتفاع‌زدگی صعود علم‌کوه، شب دوم را در حصارچال کمپ می‌زنیم. در تنگ‌گلو از نیسان پیاده می‌شویم و بعد از سه ساعت پیمایش، به حصارچال می‌رسیم. تعداد چادرهایی که در این فصل در حصارچال برپا شده‌اند بسیار زیاد است.
صبح روز سوم از دشت حصارچال راهی قله علم‌کوه می‌شویم. مسیر صعود از کنار قله مرجیکش عبور می‌کند که ۴۵۰۰متر ارتفاع دارد.
مسیر صعود به قله، پاکوب مشخصی دارد و به راحتی ما را تا قله راهنمایی می‌کند. علی‌رغم همه پیش‌بینی‌ها برای مقابله با ارتفاع‌زدگی، قله علم‌کوه ارتفاع ۴۸۵۰متری خود را به رخ می‌کشد و سردرد و حالت تهوع را برایم هدیه می‌آورد.
نهایتا پس از ۵ ساعت از زمان حرکت از حصارچال به بلندترین نقطه کوهستان تخت سلیمان می‌رسیم.
بهترین زمان صعود به قله علم‌کوه
کوهستان سرد تخت سلیمان تنها در فصول گرم سال میزبان کوهنوردان سراسر کشور است. بهترین زمان صعود به قله علم‌کوه از ابتدای تیرماه تا انتهای شهریور است. صعود به علم‌کوه در هر فصلی به غیر از تابستان فقط و فقط ویژه کوهنوردان حرفه‌ای و مسلط به منطقه است.
آب و هوای علم کوه و درجه سختی صعود
صعود به قله علم کوه به عنوان دومین قله بلند ایران، در ابتدای امر ترسناک به نظر می‌رسد. اگر بخواهم صادق باشم باید بگویم که این ترس به جاست و اگر چه صعود از مسیر حصارچال صعود دشواری نیست اما نیاز به آمادگی خوبی دارد.
درجه سختی صعود به قله علم‌کوه برای کوهنوردان زیاد نیست و عدد ۴ از ۵ را می‌توان برای آن در نظر گرفت. با این وجود در تمام فصول و پیش از صعود حتما پیش‌بینی سایت‌های هواشناسی برای علم‌کوه را چک کنید.
رودبارک، شهر ملی‌پوشان کوهنوردی ایران
خوب یادم هست وقتی که خیلی بچه بودم، در سفر تابستانی خانوادگی به کلاردشت، همیشه پلاکاردهایی در منطقه رودبارک می‌دیدیم که با افتخار نام بچه‌های محلات رودبارک بر روی آن درج شده بود و از افتخارات آن‌ها به عنوان اعضای تیم ملی کوهنوردی ایران گفته شده بود.
با وجود این همه کوه، این موضوع اصلا عجیب نیست و بدون شک کلاردشت نسبت به جمعیت خود یکی از کوهنورد‌پرورترین شهرهای ایران است.
عاشقان سنگ‌نوردی در راه سیاه‌سنگ‌ها
یکی از مسیرهای جذاب صعود به قله علم‌کوه، موسوم به سیاه‌سنگ‌هاست که از طریق دره بریر و علم‌چال و سرچال به سمت دیواره علم‌کوه می‌رود. این مسیر فنی است و صعود از آن نیاز به مهارت‌های ویژه کوهنوردی و سنگ‌نوردی دارد.
صعود به بلندترین دیواره ایران در علم کوه
دیواره‌نوردان و کوهنوردان به نام ایرانی همواره دیواره علم‌کوه را به عنوان یکی از جذاب‌ترین مسیرهای صعود خود انتخاب می‌کنند. وجود جانپناه علم‌چال در مسیر سیاه‌سنگ‌ها و گرده آلمان‌ها باعث شده که علم‌کوه همواره پاتوق کوهنوردان حرفه‌ای ایران و جهان باشد.
صعود فنی دیواره علم‌کوه در عین جذاب‌بودن بسیار خطرناک است و متاسفانه هر از چندگاهی جان کوهنوردان را می‌گیرد که آخرین مورد آن مربوط به زمستان ۱۴۰۰ و یخ‌زدن دو کوهنورد در مسیر دیواره علم بود.
