آبشار پیران (آبشار ریجاب)

اون زمان‌ها که یاهوگروپ و خبرنامه‌های ایمیلی کار اینستاگرام رو می‌کردند یه ایمیلی برام اومد که توش عکس یه آبشار مرتفع درون تنگه‌ای با دیواره‌های بلند دیده می‌شد و در معرفیش فقط نوشته بود «آبشار ریجاب»! نه آدرسی داشت نه نشونی و نه اطلاعات بیشتر! بعدها که محل آبشار رو پیدا کردم تازه با نام دیگه آبشار یعنی پیران آشنا شدم و خیلی زود شیفته کوهستان دالاهو شدم.

آبشار پیران به ارتفاع۱۸۰ متر در ۳ طبقه

آبشار پیران آبشاری سه طبقه است که دو طبقه بالایی آن بسیار بلند و طبقه پایینی کوتاه‌تر است. اختلاف ارتفاع بالاترین نقطه و پایین‌ترین قسمت در طبقه اول، بر اساس اندازه‌گیری GPS دستی گارمین، نزدیک به ۱۸۰ متر است!

طبقه سوم آبشار پیران در زیر درختان قرار گرفته و از بالا دیده نمی‌شود.

اگر معیار ارتفاع آبشار را محل فرود اولیه آب در نظر بگیریم، نقطه پایانی آبشار ریجاب در انتهای طبقه دوم است. با کم‌کردن ۲۰متر ارتفاع طبقه سوم و ۱۰متر اختلاف ارتفاع بالای آبشار با محل جاری‌شدن آب، می‌توان گفت که ارتفاع آبشار پیران چیزی در حدود ۱۵۰متر است! (البته این فقط یک گمان شخصی بر اساس داده‌های حداقلی است و به هیچ‌وجه یک اندازه‌گیری دقیق نیست.)

بر این اساس آبشار پیران یکی از چند آبشار بلند ایران و شاید بلندترین آبشار ایران باشد. به گفته مجید اسکندری نویسنده کتاب آبشارهای ایران، دو آبشار دیگر با ارتفاعی در همین حدود در کرمان وجود دارد که البته هنوز اندازه‌گیری دقیقی نشده است: آبشار وُروار در عنبرآباد جیرفت و آبشار سَرَندکوه. البته که وقتی صحبت از بلندترین آبشارهای شناخته‌شده ایران می‌شود نمی‌توان از آبشار لاتون در گیلان یاد نکرد که حدود ۱۰۰متر ارتفاع دارد و در یک طبقه به زمین می‌ریزد.

آبشار پیران کجاست؟

دسترسی به آبشار پیران از دو طریق امکان پذیر است. مسیر نخست روستای پیران در ۱۰کیلومتری سرپل ذهاب است که ما را به پای آبشار برد. مسیر دیگر به منظره بالای آبشار و دره اژدها اشراف دارد که دسترسی به آن از روستای ژالکه در منطقه ریجاب امکان‌پذیر است.

هر کدام از این مناظر آن‌قدر دیدنی هستند که به نظرم دیدن یکی بدون تجربه دیگری، بازدید شما از بلندترین آبشار دالاهو را ناقص می‌کند.

برای رفتن به پایین دست آبشار، وارد سرپل ذهاب می‌شویم و از جاده باریک مجاور رودخانه حَلوان به سمت روستای پیران می‌رویم. در ابتدای مسیر، قدیمی‌ترین نقش‌برجسته فلات ایران یعنی آنوبانینی را هم می‌بینیم و به سختی دو نقش‌برجسته دیگر سرپل ذهاب را هم پیدا می‌کنیم.

مسیر آبشار از درون باغات دره پیران

جاده روستایی پیران از میان مزارع گندم و باغات کشاورزی می‌گذرد و ۱۲ کیلومتر درازا دارد. از روستای پیران جاده خاکی ناهمواری به سمت آبشار کشیده‌اند که کمتر از ۲کیلومتر طول دارد و در انتهای آن، محلی به عنوان پارکینگ در نظر گرفته شده است.

از پارکینگ تا پای آبشار ۲کیلومتر پیاده‌روی سبک در پیش دارید که بخشی از مسیر به شکل مناسبی سنگفرش شده است. دیواره‌های عظیم کوهستان دالاهو، نشان از وجود آبشاری بلند دارد.

پایین آبشار، روستا و دره سرسبز و بسیار زیبای پیران قرار گرفته است. این سرسبزی و آبادی از آب این آبشار که از منطقه ریجاب می‌آید نشأت می‌گیرد. باغ‌های انجیر، زردآلو و انار در دره پیران قرار گرفته است. با نزدیک‌شدن به آبشار اصلی،‌ نیزارها متراکم و پر و پیمون می‌شوند.

در کنار آبشار بلند پیران، چندین آبشار زیبای دیگر وجود دارد و پیش از رسیدن به آبشار اصلی، یک آبریز بلند دیده می‌شود. آب‌تنی در پایین‌ترین نقطه آبشار پیران در هوای گرم سرپل ذهاب لذتی وصف‌نشدنی دارد.

آبشار ریجاب از فراز دره اژدها

بالادست روستای پیران، منطقه ریجاب سرپل ذهاب است و برای دیدن نمای کامل و دورتر آبشار باید به روستای ژالکه ریجاب رفت. اینجا می‌توان نمای پانوراما از روستای ریجاب، روستا و دره پیران، آبشار اصلی و کوه‌های دالاهو را با هم تماشا کرد.

برای رسیدن به ریجاب، از کرمانشاه به سمت اسلام‌آباد غرب و کرند غرب حرکت کرده و پس از عبور از سرخه دیزه، در ۱۸کیلومتری سرپل ذهاب، به سه‌راهی ریجاب می‌رسیم که کاملا مشخص است. از سه راهی تا روستای ژالکه ۷کیلومتر جاده کوهستانی آسفالته رو پشت سر گذاشتیم.

وقتی به بالای دره اژدها رسیدم ، دوست داشتم ساعت‌ها بنشینم و این عظمت را تماشا کنم. از این بالا یک لحظه حس کردم نیروی جاذبه خیلی بیشتر از حالت عادیه و من رو به پایین می‌کشه!

روستای ژالکه را به سمت ارتفاعات بالاتر ادامه می‌دهیم و به سراب ریجاب می‌رسیم با طعم کم‌نظیر ماهی‌کبابی که در سراب‌های متعدد کوهستان دالاهو پرورش داده می‌شود. قدیمی‌ترین مسجد ایران و یکی از قدیمی‌ترین مساجد جهان با نام مسجد عمر و قبرستان و مقبره ابودجانه در ریجاب، گشت امروز را متنوع می‌کند.

 انتهای این جاده به روستای بان‌زرده می‌رسد و از اینجا به سمت بابایادگار، زیارتگاه مقدس یارسانان می‌رویم. کمی بالاتر از بابایادگار، مجموعه دیدنی و بسیار عجیب قلعه یزدگرد که منسوب به یزدگرد سوم می‌شود بر بلندای کوه‌های صعب العبور جا خوش کرده است.

وجه تسمیه آبشار ریجاب

ریجاب تغییریافته کلمه «ریژآوو» به زبان کردی کرمانشاهی است. «آوو» به معنی آب و «ریژ» ریختن معنی می‌دهد.

فاصله دسترسی پایین تا بالای آبشار ریجاب یعنی فاصله روستای پیران تا روستای ژالکه ریجاب حدود ۴۰ کیلومتر است! در کمال ناباوری هیچ راه کوتاه‌تری برای همین چند متری که می‌بینید وجود ندارد!

از این بالا حوضچه‌های پای آبشار آن قدر کوچک است که به سختی دیده می‌شود! رد آب روی دیواره‌های بلند دره اژدها دیده می‌شود. در تصویری که پیش از این دیده بودم آبشاری بزرگتر از آن‌چه امروز به عنوان پیران شناخته می‌شود وجود داشته که به صورت یک طبقه به پایین می ریخته است.

اکنون به دلیل استفاده از آب در بالادست برای مصارف کشاورزی، آب این آبشار خشک شده و به صورت فصلی نمایان می‌شود. آب‌نماهای طبیعی متعدد در کنار آبشار پیران، بسیار زیباست.

تغییر چهره آبشار پیران پس از زلزله کرمانشاه

زلزله ویرانگر آبان ۹۶ در کرمانشاه و سرپل ذهاب باعث تغییر چهره آبشار شد. در اولین توری که بعد از زلزله کرمانشاه به دالاهو اجرا کردم، طبقه اول آبشار کاملا مسدود شده بود و سنگ بسیار بسیار بزگری کل مسیر و پلکان طبقه اول رو از بین برده بود.

 تصور ریزش این دیواره‌های سنگی عظیم در لحظه زلزله، وحشتناکه! حتی نمی‌شه درک کرد که مردم دالاهو چه روزهای سختی رو تحمل کردند.