صعود به قله دماوند – راهنمای کامل و نکات مهم

از زمانی که اولین بار عکس دماوند رو تو کتاب جغرافی دیدم دلم میخواست ببینم اون بالای آتشفشان چه خبره؟! اگر نگاهی به نقشه راهنمای صعود به قله دماوند بیاندازید، مسیرهای زیادی برای رسیدن به بام ایران وجود دارد اما عموم کوهنوردان برای فتح قله، از چهار مسیر اصلی برنامه‌ریزی می‌کنند.

از کدام مسیر به قله دماوند صعود کنیم؟

پیش از این در «ایران را بگردیم…» گزارش‌هایی جداگانه با عنوان راهنمای صعود از سه مسیر اصلی به قله دماوند را شرح داده‌ام اما برای رسیدن به نوک بلندترین آتشفشان آسیا مرسوم‌ترین مسیر، جبهه جنوبی موسوم به بارگاه سوم است.

انتخاب جبهه جنوبی برای صعودی مطمئن

نه تنها کوهنوردان ایرانی بلکه توریست‌های خارجی هم اغلب از مسیرجنوبی صعود می‌کنند. از آنجایی که هدف اصلی آن‌ها صعود موفق به قله است و فرصت بازگشت دوباره ندارند، معمولا برگزارکنندگان تورهای ورودی دماوند هم، آن‌ها را به سمت یال جنوبی هدایت می‌کنند.

دلیل انتخاب جبهه جنوبی برای صعود قله، وجود امکانات بیشتر برای برگزاری تور و البته سادگی مسیر به نسبت مسیرهای دیگر است. بدین ترتیب کوهنوردان نه بی‌آبی جبهه شمالی را تحمل می‌کنند، نه از یخچال‌های دائمی مسیر شمال شرقی عبور می‌کنند، و نه شیب زیاد یال غربی را تجربه می‌کنند!

راهنمای مسیر دسترسی به پلور در دامنه جنوبی دماوند

ابتدا وارد جاده تهران آمل شوید که به جاده هراز معروف است. بعد از رودهن یک سه راهی وجود دارد که باید خیلی مراقب باشید آن را اشتباه نروید. خود من چندین بار پیش آمده که در سفرهای شخصی با افراد مختلف، گرم صحبت بودیم و به جای پلور سر از فیروزکوه درآوردیم!

سه راهی را به سمت آبعلی و پلور (سمت چپ) خارج شوید و با رسیدن به پلور و مجسمه کوهنورد، از جاده هراز خارج شوید. پیشنهاد می‌کنم هر چه کمبود مایحتاج دارید در همین سه راهی خرید کنید.

هم‌هوایی و صعود اصولی به دماوند

این راهنمای صعود رو بر اساس تجربه شخصی و البته توصیه مربیان کوهنوردی می‌نویسم. در نتیجه ۳کیلومتر که از سر جاده اصلی خارج شدید، در قرارگاه فدراسیون کوهنوردی یک شب بخوابید و به بدن خود فرصت تطبیق با ارتفاع جدید را بدهید. تلفن کمپ کوهنوردی پلور برای صعود دماوند ۰۱۱۴۳۳۴۲۸۰۳ برای رزرو و هماهنگ حتما به کار میاد.

برنامه‌ریزی صعود دماوند از مسیر جنوبی

بعد از شب‌مانی در قرارگاه فدراسیون،‌صبح روز دوم لندرور یا نیسانِ محلی‌ها شما را به گوسفندسرا می‌رسانند که نقطه شروع کوهپیمایی است.

می‌توانید کوله‌های خود را تحویل بدهید تا با قاطر برایتان حمل کنند یا این که حدود ۴ساعت از مسجد صاحب‌الزمان در گوسفندسرا تا بارگاه سوم کوله‌کشی کنید.

مجهزترین و بزرگترین پناهگاه برای صعود به قله دماوند در همین بارگاه سوم ساخته شده است. اگر قصد دارید در پناهگاه بخوابید حتما باید قبل از حضور در منطقه، تخت خود در بارگاه سوم دماوند را رزرو کنید. هم‌چنین در فصل صعود، تعدادی چادر ثابت در بارگاه سوم برپا می‌شود که برای اجاره گروهی بسیار مناسب است.

اگر هم قصد برپایی چادر دارید که معمولا جای مناسب پیدا می‌کنید به جز در تعطیلات رسمی تقویم به خصوص در مردادماه که منطقه پر از کوهنورد است.

صعود تا آبشار یخی و برگشت دوباره به بارگاه سوم

روز سوم، روز آمادگی برای صعود است و نه صعود! امروز گشتی در اطراف پناهگاه بزنید و به بدن فرصت هم‌هواشدن بدهید. کوهنوردان قدیمی‌تر یه سر تا آبشار یخی می‌رفتند و برمی‌گشتند اما به نظرم با ۲۰۰-۳۰۰ متر ارتفاع گرفتن هم، هدف محقق می‌شود. (در صعود تیرماه ۱۴۰۱ خبری از یخ همیشگی آبشار یخی نبود و این آبشار تبدیل به یک آبشار معمولی شده بود!)

یکی از خوبی‌های این پیمایش کوتاه و سبک این است که تکلیف امکان صعود قله یا عدم صعود برای افراد تیم مشخص می‌شود. هیچ‌کس به اندازه خود شما نسبت به واکنش‌های بدنتان آگاهی ندارد.

تغذیه خوب به خصوص استفاده زیاد مایعات و البته خواب و استراحت کافی، شما را از هرگونه قرص و مکمل و … بی‌نیاز می‌کند.

روز چهارم روز صعود است. بهترین زمان برای حرکت ۲-۳ صبح است تا زمان کافی برای صعود داشته باشید. صعود از بارگاه سوم تا قله بین ۶ تا ۹ ساعت زمان می‌برد.

از طرفی هیچ‌وقت نمی‌شود به هوای قله بعد از ساعت ۱۲ظهر اطمینان کرد. بعدازظهر به طرز عجیبی هوا به هم می‌پیچد. البته فراموش نکنید داریم در مورد ارتفاع  بالای ۵هزار متر صحبت می‌کنیم و این ناپایداری هوا کاملا طبیعی است!

امروز با بازگشت از قله به بارگاه سوم کامل می‌شود. اگر فرصت کافی دارید پیشنهاد می‌کنم در روز پنجم و پس از بازگشت به بیس‌کمپ، راهی رینه و لاریجان شوید و در آب‌گرم‌های دماوند لذتی مضاعف به بدن خود بدهید.

پیش برنامه آمادگی برای صعود به دماوند

رسیدن به قله دماوند و تجربه ارتفاع بالای ۵۰۰۰متر، نیاز به پیش‌برنامه کافی و مناسب دارد. بعضی گروه‌های کوهنوردی تقویم شش‌ماه و حتی یکساله برای آمادگی بیشتر دارند و برخی افراد که آمادگی جسمانی بهتر و تجربه بیشتری دارند، زمان کمتری را برای این منظور در نظر می‌گیرند.

پیشنهاد من این است که اگر آمادگی جسمانی خوبی دارید و مرتب ورزش می‌کنید، با یک برنامه‌ریزی چهارهفته‌ای و صعود به قله‌های بالای ۴۰۰۰متر خود را به مرز آمادگی صعود دماوند برسانید.

صعود به قله توچال همراه با شب‌مانی در پناهگاه شیرپلا و بازگشت از روستای شهرستانک یا ایگل، صعود زردکوه بختیاری، یکی از قله‌های دنا یا سبلان زیبا، صعود به قله علم‌کوه، صعود به قله خلنو یا آزادکوه برنامه‌هایی زیبا و لذت‌بخش هستند که هدف شما را هم محقق می‌کنند.

قله دماوند، بلندترین آتشفشان قاره آسیا

جدا از ارتفاع و فرم زیبای کوهستان دماوند، یکی از جذابیت‌های آن برای خارجی‌ها «ترین» بودن دماوند است! کوهنوردان زیادی در سراسر دنیا برنامه صعود به بلندترین قلل آتشفشانی قاره‌های مختلف را دارند.

کلیمانجارو در تانزانیا (افریقا)، پیکودآریزابا در مکزیک (امریکای شمالی)، نوادو در شیلی و آرژانتین (امریکای جنوبی)، البروس در روسیه (اروپا)، گیلووه در پاپوا گینه نو (اقیانوسیه) و سیدلی در قطب جنوب در این سیاهه هستند. کوه دماوند در این لیست هفت‌تایی، بلندترین آتشفشان آسیاست.

البته برخی کوهنوردان قطب جنوب را به عنوان یک قاره در نظر نمی‌گیرند. به نظر من هم به صرفه نیست که این صعود پرهزینه را به این لیست اضافه کرد!!

جالب است که بدانید رتبه دوم آسیا به قله آرارات بزرگ به ارتفاع ۵۱۶۵متر در مرز ترکیه و ایران می‌رسد و قله سبلان با ارتفاع ۴۸۲۱متر در استان اردبیل سومین آتشفشان بلند آسیاست.

بهترین زمان صعود به بام ایران

اگر بخواهید صعودی کم‌دردسر داشته باشید، بدون شک بهترین فصل صعود تابستان و مردادماه است. البته بسته به این که سال زود باشه یا دیر، در ماه‌های تیر و شهریور هم می‌توانید صعود تابستانه خوبی داشته باشید.

صعود در فصل بهار یا پاییز به قله دماوند، چیزی شبیه به صعود زمستانه است و تجهیزات کامل و آمادگی بالا می‌خواهد. معمولا تا اواخر اردیبهشت ماه و گهگاهی نیمه‌های تیرماه، دامنه‌های دماوند پوشیده از برف است. تکلیف صعود زمستانی دماوند هم که مشخص است و کار کوهنوردان بسیار با تجربه و در قالب گروه است.

آب و هوای قله دماوند

قبل از هر برنامه کوهنوردی یا طبیعت‌گردی، چک کردن آب و هوا یک ضرورت است حتی در فصل تابستان! این ضرورت برای صعود به بلندترین قله خاورمیانه، صحبت مرگ و زندگی است!

پیش‌بینی وضعیت آب و هوای ساعت‌های مختلف کوه دماوند در هر ارتفاع رو خیلی راحت می‌تونید چک کنید و بر اساس اون برنامه زمان‌بندی صعود داشته باشید.

فوران دود گوگرد دماوند

با عبور از آبشار یخی و قبل از رسیدن به تپه گوگردی، فوران گاز سولفور تنفس را سخت می‌کند. همراه داشتن ماسک کمک‌کننده است. البته که بوی گوگردِ یادگاری از دماوند تا مدت‌ها در لباس و کوله‌پشتی و وسایل کوهنوردی شما باقی می‌ماند.

ارتفاع واقعی قله دماوند چقدر است؟

۵۶۷۱ متر یک عدد تاریخی در ذهن همه ما هست چرا که آن را از بچگی حفظ کردیم و بارها در امتحانات مختلف مدرسه، نمره‌اش رو گرفتیم! این عدد درست بود تا سال ۱۳۸۵ که اندازه‌گیری سازمان نقشه‌برداری کشور با دستگاه‌های جدید، عدد ۵۶۱۰متر را ثبت کرد.

ممکن است شما در صعود خود با GPSدستی به اعداد دیگری برسید اما از اونجایی که دماوند مثل بسیاری از قلل یک نقطه مشخص برای قله ندارد، نمی‌توان به آن‌ها اتکا کرد.

برخی معتقدند بالاترین نقطه قله دماوند، سنگ بالای یال غربی است که اکثرا همانجا عکس یادگاری می‌گیرند. واقعیت اینه که GPS دستی من هم در صعودهای مختلف ارتفاع ۵۶۰۹ و ۵۶۱۰متر را ثبت کرده است و تنها در یک صعود ۵۶۲۰متر را دارم که احتمالا خطای کالیبراسیون بوده است.

صعود به احساسی‌ترین قله ایران

شکل مخروطی کوه دماوند و منفرد بودن این قله در دشتی وسیع، آن را خاص کرده است. با این وجود برای ما که در این خاک به دنیا آمده‌ایم و نسبت به آن تعلق خاطر داریم، دماوند فراتر از یک کوه برای کوهنوردی است. عکس زیر رو در مسیر صعود به قله پاشوره گرفتم.

همه ما با داستان‌ها و افسانه‌های بیشمار این کوهستان اسطوره‌ای بزرگ شده‌ایم و ناخواسته عاشق جلال و جبروتش شده‌ایم.

شما رو نمی‌دونم ولی من که دلم همه‌جوره برای دیدنش پر می‌کشه؛ چه وقتی مسافر هواپیما هستم و طیاره از دور و برش رد میشه…

یا وقتی که از اتوبان قم یا دریاچه نمک کاشان می‌بینمش… یا صبح روزهایی که هوای تهران تمیزه و یه دفعه دماوند خودش رو از بین حجم ساختمان‌ها و برج‌ها به ما نشون میده! (عکس زیر توسط محمد رزازان گرفته شده و  مربوط به نمایشگاه عکس صعود به قله دماوند است.)

* عکس‌های این گزارش مربوط به صعودهای مختلف از سال ۱۳۸۷ تا ۱۴۰۲ است.

@All Photos taken by Mohammad Gaeini