منطقه حفاظت شده و جنگل پرور
اولین بار واژه اکوتون را در یکی از کلاس‌های طبیعت‌گردی شنیدم. اما وقتی با معنای آن آشنا شدم، بهترین جایی که در ذهنم تداعی شد پرور بود. رودبارک، ملاده، اوپِرت، گردنه گوکلی و قسمت‌های مختلف منطقه حفاظت‌شده پرور سمنان یک اکوتون به معنای واقعی را شکل داده‌اند.
منطقه حفاظت شده پرور کجاست؟
برای بازدید از پَروَر باید از کمربندی شهر سمنان به سمت شمال شرقی و مرز استان مازندران بروید.
مسیر دسترسی به پرور از سمنان بدین شرح است: در جهت شمال و در جاده مهدی‌شهر، با گذر از شهمیرزاد در جاده کیاسر به سمت فولادمحله حرکت کرده و در ۳۴ کیلومتری شهمیرزاد با رسیدن به گردنه گرمکش، باید به سمت روستای پرور تغییر جهت دهید.
به جز پرور، روستاهای کلیم، کاورد، تلاجیم، فینسک، ملاده، شلی، هیکو، سرخ‌ده و اوپرت در قسمت کوهستانی منطقه واقع شده‌اند که این خود باعثبه وجود آمدن تعارض زیاد مردم با حیات وحش شده است.
پرور، گلستانی کوچک!
پرور شباهت زیادی به پارک ملی گلستان دارد. دشت های پست، تپه ماهور، کوه و صخره‌های بلند و جنگل‌های پراکنده و متراکم همگی با هم در یکجا دیده می‌شود.
شاید بتوان گفت پرور، گلستان کوچک است چرا که تمام آن ویژگی‌ها را در منطقه‌ای کوچکتر می‌توان جستجو کرد.
پوشش گیاهی متنوع منطقه پرور شگفت‌انگیز است. از چمنزار و دشت‌های پوشیده با گل تا درختان اورس در ارتفاعات…
اکوتون چیست و چه ویژگی‌هایی دارد؟
منطقه‌ای که دو اکوسیستم متفاوت با هم هم‌پوشانی دارند را اکوتون می‌گویند. به زبان ساده‌تر وقتی دو یا چند اقلیم، آب و هوا و تنوع گیاهی و جانوری متفاوت به هم می‌رسند، نقطه تلاقی آن‌ها را اکوتون می‌گویند. همانطور که به درستی حدس می‌زنید این گونه مناطق پر از شگفتی و دیدنی هستند.
وجود هم‌زمان گونه‌های گیاهی جانوری دشتی، تپه‌ماهوری، دامنه‌ای، کوهپایه‌ای و کوهستانی تایید این موضوع است.
می‌شود تصور کرد تا پیش از اینکه دسترسی ما انسان‌ها به درون این تنگه در دل کوهستان آسان شود، حیات وحش اینجا چقدر جذاب‌تر بوده و احتمالا دست کمی از تنوع و تعدد حیات وحش افریقا نداشته است!
وسعت این دشت میان کوه‌های پوشیده از درخت را با توجه به رد ماشین می‌توانید تصور کنید.
ای کاش رانندگان خودروهای دو دیفرانسیل و علاقمندان به آفرود یادشان بماند که به هر جایی که ماشین آن‌ها توان رفتن داشت، نباید وارد شد!
این دشتِ پوشیده از گل و گیاه با چند رفت و آمد ماشین، دیگر تماشایی نخواهد داشت.
جدایی پارک ملی صیدوا از منطقه حفاظت شده پرور
پرور سه زون امن حفاظتی دارد: صیدوا که همان منطقه دشتی پرور است، رودبارک با پوشش جنگلی و سرتنگه با صخره‌هایی بلند و تنگه‌ای زیبا.
البته در آخر روزهای سال ۹۴، منطقه امن صیدوا که یکی از مناطق بسیار مهم درون منطقه حفاظت‌شده پرور بود به پارک ملی ارتقا یافت و اکنون در بالاترین سطح حفاظتی سازمان محیط زیست قرار گرفته است.
از دشت صیدوا با گذر از سرتنگه و به فاصله کمی در شمال منطقه به جنگل هیرکانی می‌رسیم.
شکافی در دل کوهستان ایجاد شده است و دنیایی دست‌نیافتنی را درون تنگه‌ای عمیق شکل داده که شگفت‌انگیز است.
گاوبانگی در منطقه حفاظت شده پرور
زمان جفت‌گیری مرال‌ها اواخر تابستان است و بدون شک یکی از بهترین مناطق برای تجربه گاوبانگی، همینجاست. در این زمان، محیط‌بانان برای حفاظت بیشتر از گوزن قرمز در دل کوهستان و جنگل چادرهای متعدد برپا می‌کنند.
فصل مستی مرال‌ها را گاوبانگی می‌گویند و در بین کارشناسان محیط زیست و حیات وحش، به همین نام معروف است.
کلکسیونی از پارک های ملی در دل کوهستان البرز
روی نقشه که نگاه میکنم پرور هم مرز با منطقه حفاظت‌شده بولا و پناهگاه حیات وحش دودانگه و در نزدیکی پارک ملی کیاسر دیده می‌شود. این مجاورت خود گویای اهمیت این زیستگاه ارزشمند کشور است. صعب‌العبور و غیرمسکونی بودن بخش بزرگی از این مناطق باعث حفاظت طبیعی آن‌ها شده است.
جاده‌ای که از سرتنگه و تنگه پرور می گذرد، اگرچه زیباست اما بلای جان بسیاری از گونه‌های گیاهی و جانوری منطقه است. البته وجود پاسگاه محیط‌بانی در ورودی تنگه باعث حضور همیشگی دسته کل و بزها در این قسمت منطقه شده است.
اقلیم نیمه‌خشک سرد تا مرطوب معتدل و دامنه ارتفاعی ۱۱۹۰ تا ۳۳۰۰ متر در دشت و کوهستان، تنوع زیستی خوبی را در پرور به وجود آورده است…
رهاسازی گونه‌های حیات وحش در زیستگاه طبیعی
یکی از اهداف این سفر، رهاسازی چند گونه حیات وحش بود که پس از مراقبت‌های علی‌رضا شهرداری عزیز، سر حال شده بودند و اکنون آمادگی برگشت به طبیعت رو داشتند.
داستان از این قرار بوده که علاقمندان به حیوانات از روی ناآگاهی، حیواناتی را خریداری کرده و در خانه نگهداری می‌کنند اما پس از مدتی یا خسته می‌شوند یا پی به اشتباه خود می‌برند و آن‌ها را به کلینیک پارک پردیسان تهران تحویل می‌دهند.
با توجه به تنوع زیستی بالای منطقه پرور، تعدادی از گونه‌هایی که هر کدام دچار آسیب‌دیدگی شده و اکنون درمان شده بودند را در منطقه رهاسازی کردیم. البته این کار با مشورت از کارشناسان حیات وحش و کسب مجوز از مدیریت منطقه حفاظت شده پرور انجام گرفت.
دو لاک‌پشت مهمیزدار، دو کلاغ نوک سرخ، یک بزمجه، یک گِکو و دو جوجه تیغی توانستند به منطقه‌ای مشابه زیستگاه اصلی خود بازگردند.
این کلاغ نوک سرخ از دو سال پیش در اسارت بوده است و مدتی پیش صاحب آن، تصمیم می‌گیرد که زندگی جدید به این پرنده پر سر و صدا ببخشد!
پرواز این پرنده‌ی به ظاهر خشن اما جذاب بر بلندای تنگه عمیق هیکو و انعکاس صدای آزادی‌اش، زیباترین و ماندگارترین لحظات این سفر بود.
پس از تجربه این لحظات زیبا که با اشک و بغض همراه بود، نام این تنگه را تنگ آزادی گذاشتیم!
در پیمایشی که در روز دوم سفر اطراف روستای رودبارک داشتیم، تنوع طبیعی جذابی رو دیدیم. همین تنوع، سرعت حرکت و پیمایش ما را به طرز محسوسی پایین آورد.
پرور، زیستگاه خرس قهوه‌ای
اما در بازدید از مناطق اطراف روستای رودبارک، حضور خرس قهوه‌ای به خوبی مشهود بود. شاخه‌های شکسته‌شده توسط خرس‌ها، سرگین و ردپای آن‌ها بود اما دیدن آن‌ها به این راحتی‌ها هم نیست.
از نزدیکی روستای رودبارک، قله‌ای را دیدم که با پرس و جو متوجه شدم دومین قله بلند استان سمنان یعنی نیزوا است؛ بعد از قله شاهوار بلندترین نقطه سمنان.
آقای امیری محیط‌بان قدیمی منطقه پرور راهنمای ما بود. فردی که شکاربانی خود را در همین منطقه آغاز کرده است و کوله‌باری از تجربه را به دوش می‌کشد.
جناب امیری پس از بازنشستگی دوباره دعوت به کار شده‌اند تا تجربیات خود را در اختیار محیط‌بانان جوان‌تر بگذارند. این تصمیم نشان از تدبیر اداره محیط زیست سمنان دارد و باید به آن‌ها تبریک گفت برای پاسداشت حضوری ۳۳ ساله همراه با عشق به محیط زیست.
حضور مهدی مجتهدی عزیز به عنوان کارشناس این برنامه و نگاه چندبعدی وی به محیط زیست و آشنایی با پرور به جهت چند سال کار پژوهشی در این منطقه، غنیمتی برای گروه ما بود.
یکی از شیرینی‌هایی که تور حیات وحش پرور برام داشت، آشنایی با جوانی مشتاق و از اهالی یکی از روستاهای جنوب ایران بود. عبداله به دنبال علاقه‌مندی خود، نزدیک بیست ساعت از بستک به شیراز و تهران آمده بود تا روی دیگر زندگی را تجربه کند. از کار در کوره آجرپزی در روستایی بین فارس و هرمزگان تا تجربه لمس کوهستان البرز و جنگل‌های هیرکانی.
در این سفر همچنین افتخار همراهی با اعضای انجمن یوزپلنگ ایرانی را داشم.
@All Photos taken by Mohammad Gaeini
با سپاس از شما ایران گرد و بلاگر عزیز
ممنون که تجربیات و مشاهدات خودتون رو به اشتراک میزارید.
موفق باشید
دروود بر شما
سپاس از لطف و محبتتون
سلام واقعاً مطالب مفیدی بود🙏 و من هم راضی هستم
البته یک سوال دارم ببخشید گفته شده که در قسمت جنگلی این منطقه ردپای یک حیوان بزرگ دیده شده که از درپای پلنگ هم بزرگ تر هست
البته منظورم این ردپایی که اینجا گذاشتید نیست و من رو در تردید گذاشته که نکنه رد پای ببر باشه!
البته دوباره گزارش دادند محیط بانان عزیز که در همین قسمت جنگلی دوربین های تله ایی مشاهده کردند که دو حیوان در شب بر سر یک لاشه دعوا می‌کردند که به سختی تشخیص دادند که از پلنگ هم بزرگتر بوده ولی به خاطر سیاهی شب به خوبی دیده نشده! و این هم من رو در تردید گذاشته که نکنه رد ببر باشه اخیراً خبر هایی منتشر شده که ببر مازندران هنوز منقرض نشده و من که یکی از حامیان حیات وحش هستم و بسسسسسسسسیار به حیواناتی چون ببر مازندران و شیر ایران علاقه دارم آیا این خبر ها درست هستند؟
درووود بر شما
نه متاسفانه این اخبار نمی‌تونه درست باشه و واقعیت تلخ اینه که ببر مازندران خیلی وقته که منقرض شده
سلام محمد جان
یعنی اوپرت که میگن دریای ابر داره همینجاست؟
بله اوپرت هم تو همین منطقه است
ممنونم از مطلب کاملتون چرا نمیشه عکسها رو دانلود کرد؟
خوشحالم که مطلب موردپسندتون بود
مشکلی برای دانلود نیست
احتمالا به خاطر مرورگرتون هست که نتونستید دانلود کنید
با کروم امتحان بفرمایید
چند سال هست که خواننده مطالب زیبای شما هستم. خوشحالم که اولا سنت وبلاگ نویسی رو زنده نگه داشتید. و دوم اینکه مطالبتون عالی، شیرین ، منحصر به فرد و زیبا هستند.
شخصا با خوندن وبلاک و وبسایت شما احساس سبکی میکنم و طعم شیرین طبیعت رو کاملا حس میکنم. شاد باشید و دیر زندگی کنید جناب گائینی
درووود بر جواد عزیز
خوشحالم که دوستان و خوانندگان قدیمی وبلاگ، همچنان به اینجا سر می‌زنند و البته همین موضوع بهم انگیزه میده که ایران را بگردیم رو زنده نگه دارم
ممنونم از پیام پر مهرتون
باز هم سر بزنید 🙂
سلام
سایت خوبی دارین
موفق باشین
درووود بر شما
ممنونم از توجهتون
خوش اومدید