قله سبلان به ارتفاع ۴۸۱۱متر، سومین قله بلند ایران و سومین آتشفشان مرتفع آسیاست. شکل‌گیری دریاچه‌ای زیبا و دائمی بر روی قله و مقدس‌بودن این کوهستان برای مردم اردبیل، آن را به یکی از جذاب‌ترین مقاصد تابستانی کوهنوردان تبدیل کرده است.
کوه مقدسی به نام سلطان ساوالان
آتشفشان سبلان برای مردم دیار آذربایجان و اردبیل بسیار مقدس است و بنا بر اعتقادی دیرین، زرتشت پیامبر بر فراز این کوه مبعوث شده است.
بهترین فصل صعود به قله آتشفشانی سبلان
شاید باورش براتون سخت باشه اما صعود ما در ۱۴ تیرماه بود که این نمای کاملا زمستانی رو بر روی قله دیدیم! با این وجود، بهترین زمان برای صعود به سبلان زیبا، تابستان است و تیر و مرداد بهترین زمان برای آن است. بسیاری از کوهنوردانی که قصد صعود به قله دماوند دارند، قله سبلان را به عنوان پیش‌برنامه دماوند در نظر می‌گیرند.
وجه تسمیه قله سبلان
سبلان تغییر شکل یافته کلمه «ساوالان» بوده و بر طبق اطلاعات واژه‌نامه آزاد، ساوالان در زبان آذری باستان یا تالشی از سه بخش تشکیل شده است. «سه» مخفف سر است، «وا» به معنای برف و لان معنای آشیانه داردکه در مجموع آشیانه‌ی سرسپید یا آشیانه‌ی با سر برفی معنی می‌دهد.
این استخراج معنای نام سبلان اگرچه به ظاهر درست می‌آید اما طبق نظر دکتر منوچهر ستوده در مورد وجه تسمیه‌ها به هیچ‌وجه نمی‌توان قطعی اظهارنظر کرد مگر با بررسی تاریخ آن منطقه از ابتدای حضور بشر.
مسیرهای مختلف صعود به قله سبلان
کوهنوردان اردبیلی و خطه آذربایجان که دوست دارند خود را به چالش بکشند، مشتری جبهه غربی سبلان هستند. صعود از مسیر غربی، صعودی فنی به حساب میاد. اما این تمام ماجرا نیست و مسیر هِرَم‌ها که از قله‌های هرم ۱ و ۲ و ۳ می‌گذرد، صعودی سنگین‌تر است. قله‌های هرم سه‌گانه در مسیر جنوب غربی و سمت سرعین واقع شده است که دیواره‌ها و یخچال‌های بزرگی دارد.
سال گذشته که به پیست اسکی آلوارس در نزدیکی سرعین رفته بودم، نمای زیبای هرم‌داغی رو در کنار سبلان زیبا دیدم.
ساده‌ترین مسیر صعود به سومین قله بلند ایران
راحت‌ترین مسیر صعود به قله سبلان از جبهه شرقی است و ما هم راهی همین مسیر هستیم. با وجود ارتفاع بالای ساوالان، صعود به این قله ساده است! علت اصلی این است که شما بخش زیادی از مسیر را می‌توانید با ماشین بیایید یعنی تا پناهگاه شرقی در ارتفاع ۳۷۰۰متری. در این مسیر از جاده اردبیل مشگین‌شهر و کنار شهر سنگی یری رد شدیم و فرصت بازدید پیدا کردیم.
کوهنوردی از پناهگاه جبهه شرقی تا قله سبلان کمتر از ۶ساعت زمان میبرد و البته این به ظاهر کار ساده‌ای است! بخش قابل توجهی از کوهنوردان کم‌تجربه در صعود به قله سبلان دچار ارتفاع‌زدگی می‌شوند. علت این است که به یکباره و با ماشین تا این ارتفاع بالا می‌آیند و اقدام به صعود می‌نمایند.
در اولین صعود به قله سبلان، دره‌‌ای زیبا و طولانی از اون بالا دیدم که شیروان دره‌سی نام داشت. راستش این دره زیبا برای دقایقی حسابی حواسم رو پرت کرد!
گزارش صعود تابستانه به قله آتشفشانی سبلان
گروه ما که هفته پیش موفق به صعود به قله زیبای پاشوره با دورنمای قله دماوند شده بود، بسیار پرانرژی راهی استان اردبیل شد.
در میدان اصلی «لاهرود» کوله‌ها را از ون به درون لاندرورها منتقل می‌کنیم و با دو دستگاه لاندرور به سمت «شابیل» و از آن‌جا به سمت پناهگاه شرقی حرکت می‌کنیم. در تابستان که فصل اصلی صعود به قله سبلان است، ماشین‌ها به صورت شبانه‌روزی آماده هستند تا کوهنوردان را از لاهرود به پناهگاه منتقل کنند.
از لاهرود به شابیل جاده آسفالته بسیار خوبی وجود دارد اما از شابیل تا پناهگاه جاده بسیار ناهموار است و حتما باید با لاندرور رفت. بنابراین می‌توان تعویض ماشین‌ها را در شابیل هم انجام داد.
شب مانی در پناهگاه جبهه شرقی سبلان
ساعت ۲۳:۴۰ در پناهگاه شرقی پیاده و درون پناهگاه آکنده از بوی رنگ مستقر می‌شویم. پس از صرف شام و آماده‌کردن کوله های حمله، حدود ساعت ۱شب خاموشی اعلام می‌شود. البته سه نفر از اعضای گروه به منظور فرار از بوی رنگ پناهگاه و تست چادری که به تازگی خریده‌اند، در بیرون پناهگاه شب را به صبح می‌رساندند.
«کوله حمله» یک اصطلاح کوهنوردی است و کلمه حمله در آن، به معنی یورش به قله است و نه کوله‌هایی که حمل می‌کنیم!
ساعت ۵:۳۰ صبح یکشنبه بیدار باش است. مه غلیظی قله و کل منطقه را پوشانده است. وضعیت هوا کمی نگران‌کننده به نظر می‌رسد اما با نزدیکترشدن به زمان حرکت، از شدت مه کاسته شد. این هوا و وجود مه در سبلان شهرت دارد و هیچ‌گاه نمی‌توانی کوه سبلان را به راحتی و به صورت شفاف برای مدتی طولانی ببینی!
پس از هماهنگی با یک گروه دیگر مقرر شد صعود را با هم انجام دهیم. ما بسیار خوش‌شانس هستیم و همنورد آقای حاج‌محمدی دبیر هیئت کوهنوردی اردبیل و دکتر شاکری‌راد از کرج می‌شویم. همراهی این دو عزیز انرژی بسیار زیادی به ما می‌دهد و دوستی‌های جدیدی شکل می‌گیرد.
ساعت ۶:۳۰ از مسیر جبهه شرقی شروع به حرکت می‌کنیم. این مسیر با پرچم‌های رنگی به صورت کامل علامت‌گذاری شده و کوهنوردان را راهنمایی می‌کند. در طول مسیر، هنرمندِ طبیعت سنگ‌ها را به شکل‌های زیبایی تراشیده که نقش‌هایی مانند شتر، اسب و حتی گربه نقشه ایران به راحتی قابل تشخیص هستند.
برف‌های زمستانه در منطقه «خسته نباشید»
پس از حدود ۲ ساعت پیمایش مسیر و پیش از رسیدن به منطقه «خسته نباشید» به برف‌های به جامانده از زمستان می‌رسیم که تا قله همراهیمان می‌کنند. سرقدم‌های جلودار گروه، کوتاه و آهسته است و از آن‌جایی که روز قبل فرصت هم‌هوایی نداشتیم، بهترین استراتژی صعود همین است. تقریبا هر ۹۰دقیقه، ۱۵ دقیقه توقف و استراحت داریم.
با عبور از منطقه «خسته نباشید» و منطقه‌ای موسوم به «مجیدی بزرگ» که یادبود یکی از کوهنوردان پرکشیده از سبلان است، حرکت را در سمت راست خود و به سوی قله ادامه می‌دهیم. حدود ساعت ۱۱ به زیر گُرده شرقی می‌رسیم.
سنگ محراب و سنگ عقاب
آخرین گام‌های صعود از مسیر شرقی، ما را به سنگ عظیم و صافی می‌رساند که به سنگ محراب معروف است. ساعت نزدیک ۱۲ است و ما در حال استراحت در کنار سنگ محراب، یک گروه از کوهنوردان اوکراینی را در حال فرود می‌بینیم. بچه‌ها از فرصت استفاده می‌کنند و چند کلمه‌ای انگلیسی تمرین می‌کنند و چاخ سلامتی می‌کنند!
کوهنوردانی که از مسیر غربی به سبلان صعود می‌کنند در نزدیکی پناهگاه، به صخره شگفت‌انگیزی می‌رسند که به «سنگ عقاب» معروف است و علت این نام‌گذاری، رخ عقاب‌گونه آن است.
وسایل و تجهیزات موردنیاز برای صعود به سبلان
برای صعود به قله سبلان حتی در فصل تابستان تجهیزات کامل کوهنوردی و لباس گرم نیاز است. البته اگر از مسیر شرقی راهی قله می‌شوید، درگیری با یخچال و دست به سنگ نخواهید داشت و یک کوهنوردی آرام و بی‌دردسر چشم‌انتظار شماست.
استفاده از یک جفت باتوم کوهنوردی، کلاه و عینک آفتابی، بادگیر، دستکش و آب کافی حداقل‌هایی است که برا صعود به سبلان باید به همراه داشته باشید.
دریاچه زیبای روی قله
چند دقیقه بعد یعنی حدود ساعت ۱۲:۳۰ تمام اعضای گروه در مه شدید به کنار دریاچه یخ‌زده قله سبلان رسیده و عکسی به یادگار می‌گیریم. برخی خود را به بلندترین صخره‌های اطراف دهانه آتشفشان می‌رسانند و برخی دیگر از تماشای بازی ابرها لذت می‌برند. اکنون ما ۴۸۱۱ متر از سطح دریای آزاد فاصله داریم!
اگرچه دیدن دریاچه یخ‌زده قله سبلان زیبا بود اما دلم می‌خواست که نمای دیگر دریاچه را هم ببینم. این شد که دوباره به دیدن سبلان زیبا آمدم این بار در مردادماه که یخ دریاچه سلطان ساوالان آب شده بود.
ارتفاع‌زدگی در مسیر صعود به سبلان
دلم می‌خواهد چرخی دور دریاچه بزنم اما بدنم آمادگی کامل برای ماندن در این ارتفاع را ندارد و باید خیلی زود ارتفاع کم کنیم. معمولا تعداد نفراتی که در صعود به قله سبلان دچار ارتفاع‌زدگی می‌شوند زیاد است و به همین دلیل باید خیلی زود به سمت پایین بازگردند. گروه ما هم از این قاعده مستثنی نبود و در نهایت ساعت ۱۶:۳۰ تمام افراد گروه خود را به پناهگاه می‌رسانند.
ساعت ۱۳ حرکت به سمت پایین را آغاز می‌کنیم و در مسیر و با صلاحدید سرپرست، چندین بار روی برف‌ها سُرسُره‌بازی می‌کنیم که یکی از لذت‌بخش‌ترین قسمت‌های برنامه است.
در راه بازگشت به تهران، گردنه حیران، تالاب استیل، ساحل گیسوم، آبشار ویسادار و موزه میراث روستایی گیلان را بازدید می‌کنیم و بعد از یک برنامه پرخاطره و بسیار زیبا به خانه می‌رسیم.
پیش‌بینی هوای قله سبلان
فکر کنید در اردبیل باشید و قصد داشته باشید به ارتفاعات آن صعود کنید آن هم نه یه ارتفاع معمولی! سومین قله بلند ایران… مانند هر برنامه کوهنوردی دیگری، کسب اطلاع از وضعیت آب و هوای برنامه یک پیش‌نیاز است. هواشناسی و بررسی پیش‌بینی آب و هوای قله سبلان در هر فصلی که قصد صعود داشته باشید از اوجب واجبات است.
صعود زمستانه به سبلان
اولین بار که در سال ۸۸ به سبلان صعود کردم باورم نمیشد که امکان صعود زمستانی به این قله سرد و پربرف وجود داشته باشد اما بعدها گزارش‌های متعددی از کوهنوردان اردبیلی خواندم که در زمستان به سبلان صعود کرده بودند.
وقتی در تیرماه دریاچه روی قله هنوز یخ‌زده است حسابش رو بکنید که در زمستان در این کوهستان چه خبرها که نیست!
دیدار با خرس قهوه‌ای در پناهگاه شرقی قله سبلان
۶۶۴۳ هکتار مساحت کوه سبلان که در محدوده پناهگاه تا قله سبلان واقع شده با عنوان اثر طبیعی ملی توسط سازمان محیط زیست حفاظت می‌شود. این منطقه گونه‌های جانوری ارزشمندی هم‌چون خرس قهوه‌ای و گراز را در خود جای داده است.
حضور طبیعت‌گردان در این ارتفاع یعنی وجود غذا! بوی خوراکی‌های کوهنوردان خرس‌های بازیگوش و گرسنه را به طرف پناهگاه می‌کشاند. کوهنوردان زیادی در خاطرات خود از سر و صدای خرس‌ها می‌گویند و برخی هم موفق شده‌اند خرس قهوه‌ای ساکن سبلان را از نزدیک ببینند که بیشتر در اطراف پناهگاه دیده می‌شود.
حتما این سوال برای شما پیش می‌آید که خرس‌های پناهگاه سبلان خطرناک هستند؟ واقعیت این است که ما کوهنوردان وارد قلمرو و محل زندگی خرس‌ها شده‌ایم و این موضوع اصلا خوشایند حیوانات نیست. از طرفی حیوانات وحشی خیلی تمایلی به نزدیک‌شدن به انسان ندارند.
در سبلان عاملی که باعث نزدیک‌شدن خرس‌ها به کوهنوردان می‌شود، زباله‌های آن‌هاست که متاسفانه در کوه رها می‌کنند. حضور خرس‌ها در اطراف پناهگاه به دلیل بوی زباله و غذا است که آن‌ها را به اینجا می‌کشاند.
سختت بود اسم مشگین شهر و هم میاوردی؟؟
سلام دوست عزیز
نه اصلا سخت نبود و آوردم اگر با دقت گزارش رو بخونید