دشت ناز ساری و گوزن زرد ایرانی

خدا وکیلی اسم رو ببینید: دشت ناز! خوب آدم خوشش میاد چه برسه به این گوزن‌های زرد ایرانی که بهترین مکان برای نگهداریشون مهیا شده.

دشت ناز ساری کجاست؟

برای رسیدن به پناهگاه حیات وحش دشت ناز، خود را به ساری می‌رسانیم و وارد جاده گرگان می‌شویم. در جاده گرگان تابلوی فرودگاه را دنبال می‌کنیم.

در جاده فرودگاه، پیش از رسیدن به فرودگاه به سمت راست منحرف شدیم و بعد از حدود ۴۰۰متر، تابلوی تحقیقاتی پناهگاه حیات وحش دشت ناز دیده می‌شود.

از ساری تا محل نگهداری گوزن زرد ایرانی در دشت ناز، حدود نیم‌ساعت زمان برد.

گوزن‌های خال خالی ساکن پناهگاه حیات وحش دشت ناز

در حال حاضر حدود ۴۰ رأس گوزن زرد در دشت ناز زندگی می‌کنند که تعداد آن‌ها متغیر است. زاد و ولد سالیانه و طرح‌های انتقال گوزن‌ها به دیگر مناطق حفاظت‌شده ایران، عامل تغییر جمعیت گوزن زرد دشت ناز در ساری است.

سوار بر تراکتور و با هدایت محیط‌بانان برای دیدن گوزن‌ها می‌رویم. در این فصل نر و ماده‌ها از هم جدا هستند و گوزن‌های نر را در یک دسته ۱۰تایی می‌بینیم.

از دشت ناز تا سمسکنده و میانکاله

هر بار که برای دیدن گوزن زرد به دشت ناز می‌روم، از این فرصت استفاده می‌کنم و سری هم به مرال‌های پناهگاه حیات وحش سمسکنده می‌زنم. سمسکنده در نزدیکی دشت ناز و بهتر بگم در طرف دیگر جاده اصلی ساری به بهشهر قرار گرفته است.

هر بار در تورهای حیات وحش که افتخار همسفری با علاقمندان پرنده‌نگری را داشتم بعد از دشت ناز و سمسکنده راهی دریاچه عباس‌آباد شدیم و روز بعد به تماشای پرندگان مهاجر در تالاب بین‌المللی میانکاله رفتیم.

دشت ناز در مجاورت فرودگاه ساری

اولین باری که رفتم دشت ناز هنوز گوشی‌های تلفن خیلی هوشمند نبودند! فقط یک نقطه حدودی روی جی‌پی‌اس دستی خودم داشتم که به طرز عجیبی سر از فرودگاه ساری درآورد.

بعدها متوجه شدم که فرودگاه ساری را در یکی از ارزشمندترین زیستگاه‌های حیات وحش ایران احداث کرده‌اند. بالاخره یک دشت صاف و همواری وجود داشته و نیازی هم نبوده هزینه‌ای به ساکنان اصلی دشت پرداخت بشه! چی بهتر از این؟!!!

دریافت مجوز بازدید دشت ناز

دشت ناز ساری در لیست مناطق چهارگانه تحت حفاظت سازمان محیط زیست، با درجه اهمیت بالا و به عنوان پناهگاه حیات وحش نام‌گذاری شده است. برای بازدید از دشت ناز به مانند تمام مناطق تحت حفاظت دیگر نیاز به دریافت مجوز سازمان محیط زیست داشتیم.

بر خلاف سایر مناطق حفاظت‌شده و پارک‌های ملیکه ممکن است بدون مجوز هم بتوانید بخشی از این مناطق را بازدید کنید، در دشت ناز همین شانس را هم ندارید!

از آن‌جایی که گوزن‌های زرد در فنس نگهداری می‌شوند، تنها راه ورود به فنس و بازدید از آن‌ها داشتن مجوز بود. مجوز را به صورت مکتوب از اداره محیط زیست مازندران درخواست کردیم. واقعیت این است که به دلیل حساسیت بالای حفاظتی در دشت ناز، خیلی سخت مجوز ورود به فنس صادر می‌شود!

بهترین زمان بازدید از دشت ناز ساری

از نظر من پاییز زیباترین مناظر دشت ناز و پوشش گیاهی آن است. اما در این زمان به دلیل تیرگی پوست گوزن‌ها، دیدنشان سخت می‌شود. همین رنگ تیر باعث می‌شود که خال‌خال‌های زرد بدن گوزن، به راحتی قابل تشخیص نباشد.

برعکس، گوزن‌های زرد در بهار بهترین رنگ و لعاب را دارند و زیباترین عکس‌ها را می‌شود از آن‌ها در این فصل گرفت. مشکل اینجاست که بهار فصل زادآوری گوزن است و خیلی سخت و به ندرت مجوز بازدید صادر می‌شود!

تغذیه دستی گوزن زرد ایرانی با تراکتور

فنس بسته و محدود دشت ناز باعث شده که به دست آوردن غذا برای گوزن‌ها کار راحتی نباشد. محیط‌بانان پرتلاش این پناهگاه حیات وحش با استفاده از تراکتور به بخش‌های مختلف فنس سرکشی می‌کنند و با علوفه تازه از گوزن‌ها پذیرایی می‌کنند.

سرگذشت جالب گوزن‌های زردی که از آلمان به ایران برگشتند!

گوزن زرد ایرانی از گونه‌های در معرض خطر انقراض است که اولین تلاش‌ها برای تغییر وضعیت آن در دهه ۴۰ شمسی انجام شد.

در آن زمان یک جفت گوزن زرد از پارک ملی دز زنده‌گیری و جهت تکثیر به آلمان منتقل شدند. هوشنگ ضیایی در خاطرات خود می‌گوید که در سال‌های ۴۲ و ۴۳ شش گوزن زرد از پارک ملی کرخه به دشت ناز ساری منتقل شد. از طرفی برنامه تکثیر در اسارت باغ وحش اُپِل آلمان هم موفق بود و فرزندان آن‌ها به ایران بازگردانده شدند.

جزیره اشک در پارک ملی ارومیه و دشت ناز ساری میزبان این گوزن‌های ایرانی شدند. از آن زمان تا کنون تکثیر گوزن زرد در دشت ناز ادامه پیدا کرده و گوزن‌های فعلی، از نوادگان گوزن‌های زرد خوزستان و مسافران آلمانی هستند!