دریاچه دالامپر محصور در میان کوه‌های مرزی

اینجا یکی از استراتژیک‌ترین زمین‌های دنیاست؛ نقطه صفر مرزی ایران و عراق و ترکیه! در عین حال یکی از زیباترین و بکرترین کوهستان‌ها و دریاچه‌های ایران رو در همین نقطه مرزی داریم با نام دالامپر یا دالان‌پر.

دریاچه آب شیرین و دائمی بر بلندای کوهستان دالان‌پر

به این منطقه هم دالامپر گفته می‌شود و هم دالان‌پر که گویا اشاره به پرنده همیشگی کوه‌های ایران یعنی دال دارد. یک افسانه می‌گوید که این کوهستان وسیع پر از دال بوده است! شاید این افسانه وجه تسمیه کوه دالامپر باشد!

بر خلاف تصور اولیه، از کنار دریاچه یا حتی در طول مسیر، نه خاک ترکیه دیده می‌شود و نه خاک عراق. آن‌چه در نقطه تلاقی مرز سه کشور قرار گرفته بخشی از کوهستان دالامپر است و نه دریاچه.

در طول مسیر تا رسیدن به دریاچه، هوا آنقدر خنک و دلنواز بود که اصلا متوجه تابش نور آفتاب نشدم و آفتاب‌سوختگی شدیدی نصیبم شد.

مسیر دسترسی به دریاچه دالامپر

نزدیک‌ترین شهر جهت رسیدن به کوه دالامپر و دریاچه مام شیخ، شهر ارومیه است. هرچند از نظر فاصله نقطه‌ای، به نظر می‌آید اشنویه نزدیک‌تر باشد!

با عبور از تفرجگاه بند ارومیه و سد شهرچای، بلافاصله جاده از کوه به سمت دشتی وسیع سرازیر می‌شود و خیلی زود به سه راهی راژان می‌رسید.

یک طرف مسیر به سیلوانا و مرز سِرو می‌رود اما مقصد شما کاملا برعکس است و باید راهی زیوه و دیزَج شوید. روستاهای دستگرد، گارانه، سیگِرِکان، هاشم‌آباد، زیوه، دیزج مَرگِوَر، گسیان و کوله‌بهی در مسیر شما هستند. از اینجا به بعد دیگه خبری از جاده آسفالته نیست.

جاده کوهستانی دالامپر خطرناک اما دیدنی و زیبا

کوهستان دالامپر یکی از خطرناک‌ترین جاده‌ها را دارد و رانندگی در آن، هم مهارت می‌خواهد و هم آمادگی جسمانی!

شاید اینطور به نظر بیاید که مرمت و اصلاح این جاده برای بومیان منطقه کمک‌کننده باشد اما قطعا حجم آسیبی که مردم از این مدل توسعه می‌بینند بسیار بیشتر از مزایای آن است.

امیدوارم هیچ‌وقت این جاده شرایط بهتری پیدا نکند و تنها میزبان کوهنوردان و طبیعت‌گردان واقعی باشد و نه ماشین‌سواران بی‌ملاحظه!

دالامپر از جلمه ارتفاعاتی بود که شانس دیدن منظره دامنه‌های برفی و آبگیر در پایین‌دست را داشتم مانند آن‌چه در کوه‌های علم کوه و تخت سلیمان می‌توان دید یا حتی در زردکوه بختیاری.

دریاچه مام شیخ و دالامپر کوچک

دریاچه اصلی که گردشگران به دیدن آن می‌روند با نام دالامپر بزرگ شناخته می‌شود.

اهالی منطقه نام‌های مختلفی برای این دریاچه و دریاچه‌های کوچک دیگری که در کوهستان دالامپر دیده می‌شود، دارند. دریاچه‌های دالامپر کوچک، مام‌شیخ، پنچولی و گرده‌زرین از دریاچه اصلی کوچکترند.

اما دالامپر بزرگ در ارتفاع ۲۷۲۲متری از سطح دریای آزاد شکل گرفته است.

مرحوم عباس جعفری در کتاب رودها و رودنامه ایران، سرچشمه این دریاچه را در ارتفاع ۲۹۰۰متری از سطح دریا می‌داند. تمام آب‌های این منطقه شامل آب دریاچه دالامپر و آبشار سوله‌دوکل نهایتا به رودخانه دیزج می‌ریزند و بعد از تشکلی باراندوزچای، به دریاچه ارومیه می‌ریزند.

قله بُزسینا که در به اشتباه بُرج سینا هم نامیده می‌شود به ارتفاع حدود ۳۵۰۰متر بلندترین قله کوه‌های ساری‌داش و دره‌رش استان آذربایجان غربی است.

اگرچه همه این کوه‌ها و قله‌ها مرتفع هستند اما بلندترین کوه استان آذربایجان غربی، قله اورین در شهرستان خوی است.

آسمان آبی و ابرهای سفید، زمین سبز و یه جاهایی گل‌های زرد با دورنمای کوه‌های وحشی پوشیده از برف شما رو مجبور می‌کنه تا قبل از رسیدن به دریاچه بارها و بارها توقف کنید.

امنیت مرزهای ایران و ترکیه و عراق

اولین بار هم‌زمان با هفتمین صعود قلم تصمیم به صعود به قله دالامپر و بزسینا و بازدید از دریاچه را داشتم که به دلیل ناامنی (درگیری گروه‌های مسلح کرد با سپاه) در منطقه میسر نشد. دو بار دیگر در همان سال‌ و سال ۹۲ برای بازدید از دالان‌پر اقدام کردیم اما هربار گفته شد که در منطقه درگیری است و اجازه ورود نمی‌دهند.

اگرچه در آذربایجان غربی هستیم اما عموم روستاهای منطقه کرد هستند.

خوشبختانه از سال ۹۵ چندین بار تور طبیعت‌گردی به مقصد دالامپر برگزار کردم و هیچ‌گونه مشکلی وجود نداشت. در دیزج و روستاهای اطراف میزبانانی بسیار صمیمی خواهید داشت که خیال شما را از هر جهت آسوده می‌کنند.

بهترین فصل بازدید از دریاچه و کوهستان دالامپر

دالامپر، کوهستانی سردسیر و برف‌گیر است و به عنوان ییلاق عشایر منطقه برای چرای دام استفاده می‌شود. در نتیجه پاییز و زمستان زمان مناسبی برای بازدید از منطقه نیست.

در فصل بهار به دلیل آب‌شدن برف‌های مسیر، جاده هر روز دچار تغییر میشه و به هیچ‌وجه قابل اطمینان نیست اما اگر اهل کوهپیمایی باشید با کمتر از ۴ساعت پیمایش متوسط، زیباترین مناظر را تا رسیدن به پای دریاچه خواهید دید.

با خشک شدن جاده از نیمه خردادماه، دامداران مَرگِوَر راهی ارتفاعات می‌شوند و همین زمان است که جاده شرایط بهتری پیدا می‌کند. توجه داشته باشید که عبور از این جاده و رفتن پای دریاچه فقط با ماشین‌های دودیفرانسیل ممکن است.

از آخرین روستا، جاده آفرود بسیار نامناسب و ناهموار تا دریاچه به طول کمتر از ۱۰کیلومتر وجود دارد اما نباید این عدد مسافت شما را فریب دهد!

عبور از دالانی از آدم و ماشین در تعطیلات رسمی

از اونجایی که دالامپر در سال‌های اخیر بیشتر سر زبان‌ها افتاده و حتی بین مردم عادی هم شناخته شده، در تعطیلات و آخر هفته حسابی شلوغ میشه و ترافیکی از ماشین رو در مسیر خواهید داشت.

به همین دلیل سفر به دریاچه دالامپر رو در تعطیلات رسمی بهار و تابستان به هیچ وجه توصیه نمی‌کنم.

* تمام عکس‌های سفرنامه دالامپر توسط محمد گائینی و در سفرهای مختلف گرفته شده است.

@All Photos taken by Mohammad Gaeini