آبشار کمردوغ در لیست بلندترین آبشارهای زاگرس
در کهگیلویه و بویراحمد هستیم و شنیده‌ایم که در نقطه ای بسیار دورتر از یاسوج، آبشاری وجود دارد به نام کمردوغ… فقط همین!
آبشاری در کمرکش کوه‌های زاگرس
در پیچ و خم جاده‌های کهگیلویه و بویراحمد و در سرزمینی که مردمانش رنگ را خوب می‌فهمند و آن را در زندگی خود هنرمندانه نقش می‌زنند، با پشت سر گذاشتن دامنه‌های سرسبز و کوه‌های به هم پیوسته زاگرس، به آبی جاری بر بلندای دره‌ای می‌رسیم که حیرت‌زده‌مان می‌کند.
«کمردوغ» یکی از بلندترین آبشارهای ایران در نزدیکی دهدشت، درکوهپایه‌های غربی کوه سیلومِ استان کهگیلویه و بویراحمد واقع شده است. آبشار کمردوغ بر خلاف آبشارهای ۹گانه تنگ تامرادی، تنها یک آبشار است و کاملا متفاوت.
آبشار کمردوغ کجاست؟
در ابتدا باید خود را به یاسوج می‌رساندیم. مسیر دسترسی به آبشار کمردوغ از جاده زیبای باشت به چرام می‌گذرد. از «چَرام» یا به قول مردم منطقه، «چُرام» راهی دهدشت می‌شویم.
از دهدشت به سمت شمال و جاده دیشموک ادامه می‌دهیم. مقصد ما در این جاده، شهر کوچک قلعه‌رئیسی در ۱۸ کیلومتری دیشموک است. دهدشت تا قلعه‌رئیسی حدود ۷۰کیلومتر فاصله دارد.
از قلعه‌رئیسی به سمت شرق رفته و تابلوهای «امامزاده محمید» را دنبال می‌کنیم تا به دوراهی می‌رسیم که تابلوی آبشار کمردوغ، مسیر را مشخص می‌کند. از قلعه رئیسی تا روستا و آبشار کمردوغ ۱۵ کیلومتر فاصله است.
در طول مسیر و قبل از رسیدن به قلعه‌رئیسی، رد آب بر روی دیواره‌های بلند کوهستان نشان از وجود آبشارهای دیگری نیز در این منطقه دارد.
دو نمای مختلف آبشار بلند کمردوغ
برای دیدن آبشار کمردوغ دو راه پیش رو دارید: یکی شما را به روستای کمردوغ و بالادست آبشار می‌رساند و راه دیگر، به آن سوی دره و روبروی کمردوغ می‌رسد که برای تماشای نمای کامل آبشار، مناسب‌تر است. ما با پرس و جوی محل آبشار و به صورت ناخواسته، در مسیر اول قرار گرفتیم اما خودمان را به نمای روبروی آبشار هم رساندیم!
با رسیدن به روستای کمردوغ، سراغ آبشار را می‌گیریم و با راهنمایی اهالی و در کمال تعجب، به حوضچه‌ی پرورش ماهی می‌رسیم! در ذهنم این فرضیه می‌گذرد که زمانی اینجا آبشار بوده و اکنون آب آن برای پرورش ماهی مصرف می‌شود و دیگر از آبشار خبری نیست.
هیچ کدام از همسفرها چیزی نمی‌گویند اما نگاه سنگین آن‌ها را حس می‌کنم. راه زیادی آمده‌ایم و تصور دیدن یک آبشار ناشناخته را داشتیم!
همه در نا‌امیدی به دنبال بقایای آبشار کمردوغ می‌گردیم! خروجی آب حوضچه‌های پرورش ماهی را دنبال می‌کنیم و کمی پایین‌تر می‌رویم. این قسمت که مسیر تردد گردشگران بوده، غرق زباله و پلاستیک است.
کم‌کم شیب کوه زیادتر شده و دره‌ای عمیق پیش روی ما ظاهر می‌شود. هم‌چنان رد آب را دنبال می‌کنیم که ما را به سمت دره هدایت می‌کند. آن‌چه می‌بینیم حیرت‌انگیز است و باورنکردنی…
آب از حوضچه پرورش ماهی خارج شده و کم کم به سمت پایین می‌رود تا چند متر جلوتر، که به تنگی عمیق می‌رسد. آب از بالای دیواره‌های این تنگ به سمت پایین می‌غلتد و خود را به کف دره می‌رساند.
تولد دوباره آبشار کمردوغ!
در عین شگفتی، آبشاری که تا چند دقیقه پیش در ذهن ما از بین رفته بود، دوباره متولد شد! دیواره‌ای که آبشار بر روی آن شکل گرفته، پوشیده از خزه و جلبک‌هایی است که زیبایی آبشار را دوچندان کرده‌اند.
از کنار آبشار، راهی به سمت پایین و درون تنگه جستجو می‌کنیم. تقریبا نزدیک ورودی دره، راه نسبتا مناسبی به سمت پایین آبشار می‌رود. به نظر می‌آید در سال‌های گذشته عرض آبشار خیلی بیشتر از اندازه فعلی آن بوده است. این موضوع را از فرم سنگ‌ها در اطراف آبشار می‌توان متوجه شد.
ارتفاع آخرین نقطه‌ی بالای آبشار را که دیدیم، در جی‌پی‌اس دستی خود ثبت می‌کنم. اینجا آخرین نقطه‌ای است که آب از زمین جدا می‌شود و دیگر دسترسی به آن ممکن نیست. یعنی همان جایی که آبشار فرم صخره‌ای پیدا کرده و دیگر امکان پیمایش آن بدون تجهیزات وجود ندارد.
آبشار کمردوغ در میان دره‌ای وسیع و عمیق
عبور آب از میان سنگ‌های بسیار بزرگ کف دره، حوضچه‌های طبیعی صیقلی و تراش‌خورده را درست کرده است! بعضی حوضچه‌ها بسیار عمیق هستند و در قسمت‌هایی آب از میان کانال‌های سنگی طبیعی به درون حوضچه‌ها هدایت می‌شود.
کمی جلوتر یک آبشار بلند دیگر و البته با حجمِ آبِ کمتر، نمایان می‌شود. این آبشار از بالا دیده نمی‌شد. در کنار آن طاقی طبیعی شکل گرفته که حدود ۱۵متر ارتفاع دارد.
این پایین، دمای هوا کاملا متفاوت با بیرون دره است. از طرفی در کنار دیواره‌ها، هر لحظه باید منتظر باشید که آب روی سرتان بچکد!
خانمی که متوجه نابلد بودن ما می‌شود، به راهنمایی ما می‌آید و راه را نشان می‌دهد. لباس محلی بلند و البته زیبا، و یک دمپایی ساده دارد و خیلی سریع و تر و فرض از صخره‌ها بالا و پایین می‌رود. ما با تجهیزات طبیعت‌گردی و کفش کوهنوردی و … با تعجب فقط نگاه می‌کنیم…
آبشاری که فقط در عکس پانوراما جا شد!
با رسیدن به پای آبشار، عظمت آن را بیش از پیش درک می‌کنیم. فقط باید ایستاد و تماشا کرد. هر چه تلاش می‌کنم که از روبرو و پایین آبشار، یک عکس از تمام آن بگیرم، به نتیجه‌ای نمی‌رسم. واقعا بزرگی این آبشار در یک شات دوربین جا نمی‌شود.
ریزش آب از بالای این تنگ عمیق، مبهوت‌مان می‌کند. گوش و چشممان غرق تماشا هستند و لذت… دقایقی در پایین آبشار می‌نشینیم و به صدای فرود آب گوش می‌دهیم… شما هم گوش کنید…
درست در کنار آبشار، غار کوچکی وجود دارد که البته حدود ۳۰ متر بیشتر درازا ندارد. در سوی دیگر این تنگه‌ی عمیق، طاق‌های سنگی بزرگی وجود دارد که آشیان پرستوها شده است.
یکی از گردشگران که به بازدید آبشار آمده به ما هشدار می‌دهد که مراقب سنگ‌هایی که از بالا به سمت پایین آبشار می‌آید باشیم. گویا برخی از روی ناآگاهی و به شوخی از بالای دره، سنگی به پایین پرتاب کرده‌بودند. بدون شک این شوخی بسیار خطرناک و مرگ بار می‌تواند باشد. البته خوشبختانه ما چنین چیزی ندیدیم.
ارتفاع آبشار کمردوغ چقدر است؟
مشتاقانه و کنجکاوانه، پایین‌ترین نقطه آبشار را با جی‌پی‌اس ثبت می‌کنم تا اختلاف ارتفاع پایین و بالای آبشار به دست آید. و همینجاست که دلیل شگفتی ما از دیدن این آبشار مشخص می‌شود.
طبق اندازه‌گیری جی‌پی‌اس دستی من، آبشار کمردوغ ارتفاعی نزدیک به ۱۳۰ متر دارد. این بدین معنی است که اکنون روبروی یکی از بلندترین آبشارهای ایران ایستاده‌ام! ارتفاع بالا و وزش باد، جریان آب را منحرف کرده و به صورت مهپاش به زمین می‌رسد.
اگرچه لیست دقیق و تاییدشده‌ای از ارتفاع آبشارهای ایران وجود ندارد اما با اطمینان می‌توان کمردوغ را در کنار آبشار لاتون، آبشار وروار کرمان و آبشار ریجاب در کوه‌های دالاهوی کرمانشاه به عنوان یکی از آبشارهای بلند ایران معرفی کرد.
وجه تسمیه آبشار کمردوغ چیست؟
در مورد علت نام‌گذاری آبشار و وجه تسمیه آن، با توجه به کمی جستجو در معانی، آن‌چه از محلی‌ها شنیدم و توضیحات تکمیلی «احمد» یکی از خوانندگان عزیز بلاگ «ایران را بگردیم…» به یک جمع‌بندی می‌رسم.
در زبان لری و به گویش بویر احمدی، واژه «کمر» به معنای دیوار سخت و صاف است. هم‌چنین از ویژگی‌های این آبشار، نمکی‌بودن آب چشمه اصلی است و شباهت رنگ آب آبشار به دوغ، باعث نام‌گذاری آن به کمردوغ یا «کمردو» شده است.
در هوای گرم این منطقه‌ی گرمسیری از کهگیلویه و بویراحمد، رفتن زیر آب خنک اساسی می‌چسبه و البته شنا کردن تو این حوضچه‌ها. روزهاتون خنک و لحظه‌هاتون شاد.
