دشت هویج سرسبز و برفی!

اگر بخواهم چند برنامه معروف و موردعلاقه طبیعت‌گردان تهرانی را لیست کنم، گشت و گذار در دشت هویج یکی از آن‌ها خواهد بود. دشتی که در بلندی‌های دهستان افجه لواسانات واقع شده است.

بعد از تور آب‌بازی و پیمایش تنگ‌واشی که بدون شک معروف‌ترین برنامه طبیعت‌گردی پایتخت‌نشینان است، دشت هویج را می‌توان به عنوان یکی از جذاب‌ترین برنامه‌های طبیعت‌گردی یک روزه و سبک معرفی کرد.

دشت هویج کجاست؟

دشت هویج در نزدیکی دهستان افجه در منطقه لواسان تهران واقع شده است. ده افجه در روزهای غیرتعطیل که ترافیک نباشد از تهران حدود یک ساعت فاصله دارد. برای رسیدن به دشت هویج، باید ماشین را در پارکینگ انتهای روستا پارک کرده و از ده افجه تا دشت را کوهپیمایی کنید. البته این پیمایش در مسیر هموار و بهتر بگویم در جاده دشت هویج انجام می‌شود.

خوشبختانه جاده افجه به دشت هویج مسدود است و امکان تردد ماشین وجود ندارد. این بدان معنی است که با خیال راحت و به دور از آلودگی هوا و صدا و در آرامش به گشت و گذار بپردازید. این پیمایش ۴ کیلومتری حداکثر ۲ساعت زمان می‌برد. البته بسته به سرعت حرکت شما، این زمان می‌تواند تا یک ساعت هم کاهش پیدا کند.

بهترین زمان رفتن به دشت هویج

دشت هویج جزو معدود برنامه‌های طبیعت‌گردی سه فصل نزدیک به تهران است. به نظر من تمام سال به جز پاییز، دشت هویج جذابیت زیادی دارد. بهار دشت هویج از اردیبهشت‌ماه شروع می‌شود. هوا در سه ماه اول سال سرد است اما سرسبزی دشت و گل‌های دامنه‌ی قله‌های ریزان و آتشکوه تا پرسون و ساکا شکفته‌اند و مناظر زیبایی خلق شده است.

تابستان هوا مطبوع است اما خورشید کوهستان البرز حسابی می‌سوزاند. اگر صبح زود خود را به دشت هویج برسانید می‌توانید در سایه چند درخت موجود در دشت، از این تابش پرانرژی فرار کنید وگرنه که باید فکری به حال سایه‌بان کرده باشید.

خوبی تابستان این است که میوه‌های تابستانی ده افجه به خصوص گیلاس هم رسیده‌اند و می‌توانید مرغوب‌ترین آن‌‌ها را از باغداران افجه‌ای خرید کنید.

برف‌بازی و تیوب‌سواری در دشت هویج

اگر با سرما رفیقید و از فرورفتن و غلت‌خوردن در برف لذت می‌برید، درست آمده‌اید! یکی از بهترین مکان‌های نزدیک به تهران برای برف‌بازی نامحدود و لذت‌بخش در یک روز زمستانی، همینجاست. فراموش نکنید که هر آن‌چه برای برف‌بازی و تفریحات زمستانه نیاز دارید، باید به همراه بیاورید. اینجا هیچ امکاناتی وجود ندارد و تا نزدیک‌ترین فروشگاه، فاصله زیادی دارید.

پیشنهاد می‌کنم علاوه بر لباس گرم مناسب و اضافه، آب و غذای کافی، زیرانداز کوهنوردی (فوم‌دار ضدآب) یا صندلی تاشو یک نفره هم لذت سفر شما را بیش از پیش خواهد کرد.

آبشار پس‌کوهک در میان باغات افجه لواسان

در ابتدای مسیر دشت هویج و بلافاصله بعد از خروج از ده افجه، در سوی دیگر دره‌ای که از کنار آن عبور می‌کنید آبشاری دوشاخه دیده می‌شود که پس‌کوهک نام دارد. آبشار پس کوهک حدود ۱۵متر ارتفاع دارد و از دور به نظر دوطبقه می‌آید. طبقه دوم در واقع بخشی از مسیر رودخانه است.

بازدید از آبشار چرند یا سوستان

در اولین سفر گروهی که به دشت هویج داشتم، به همراه تعدادی از دوستان گشتی در کوه‌های اطراف زدیم و بدون این که بدانیم به سمت دامنه‌های قله ساکا، کمی ارتفاع گرفتیم.

به آبشار زیبای چندطبقه یا دقیق‌تر بگویم سه‌طبقه‌ای رسیدیم که در روزهای اول تیرماه آب زیادی هم داشت. بعدها در کتاب آبشارهای ایران نوشته مجید اسکندری عزیز، متوجه شدم که نام آن «آبشار سِوِستون» یا «آبشار چُرَند» بوده است و حدود ۵۰متر هم ارتفاع دارد.

رفت و برگشت به آبشار سوستان از دشت هویج حداقل ۲ساعت زمان می‌برد و البته کفش کوهنوردی و آمادگی جسمانی متوسط نیاز دارد.

وجه تسمیه دشت هویج

علت نام‌گذاری دشت هویج به گفته بومیان منطقه به این دلیل بوده که در گذشته‌های دور در این دشت، هویج کشت می‌کرده اند! نام دیگر آن «گرچال» است. فردوسی شیرین‌سخن در شاهنامه به محلی به نام گرچال اشاره کرده است که ممکن است همینجا باشد.

«به دشتی که گرچال باشد به نام – بیامد ز پی مردم نیک‌نام

کمر بسته کوه‌های سترگ – به آبشخورش مرغ و میش است و گرگ»

وجه تسمیه گرچال لواسان

اگر «گَرچال» بخوانیمش، به معنای چاله و دشت صاف و بدون پستی و بلندی است. یکی از معانی «گَر» در فارسی، کچل است. با توجه به ناهمواری‌های بسیار زیاد کوه‌های البرز در این منطقه، این نام می‌تواند به جا باشد.

این کلمه را اگر «گُرچال» بخوانیم از ترکیب دو کلمه «گُر» به معنای آتش و گرما و «چال» به معنای چاله و گود تشکلی شده است. زمانی که هنوز روی قله‌های اطراف دشت هویج برف نشسته است، اینجا سرسبز است و هوای گرم‌تری دارد.

از طرفی این کلمه ممکن است تغییر شکل‌یافته کلمه «گودچال» باشد که به دلیل قرار گرفتن در میان قله‌های بلند، باز هم می‌تواند درست باشد. همه این‌ها بازی با کلمات بودند و برداشت فعلی ما از نام قدیم دشت هویج یعنی «گرچال». تا زمانی که تاریخ کامل این منطقه مرور نشود و سندی برای این مدعاها در مورد وجه تسمیه پیدا نشود، نمی‌توان به صورت قطعی راجع‌به هیچ‌کدام نظر داد.

بلندی دشت هویج از سطح دریا ۲۶۹۴متر است اما با این وجود، نسبت به قله‌های اطراف در پایین‌ترین قسمت قرار گرفته و به نوعی مبدأ صعود به آن‌ها حساب می‌شود.

بررسی آب و هوای دشت هویج پیش از سفر

با توجه به ارتفاع بالای دشت و قرارگرفتن در میان کوه‌های مرتفع البرز، بررسی وضعیت آب و هوایی برای سفر به دشت هویج یک ضرورت جدی است. به خصوص که بیشتر افراد به عنوان یک برنامه طبیعت‌گردی سبک راهی افجه و لواسان می‌شوند.

این اتفاق برای گروه‌های زیادی افتاده که با کلی وسیله و بار و بندیل خود را به دشت سرسبز و زیبا رسانده‌اند و همین که خواستند بساط کمپ را برپا کنند، با بارش شدید باران یا برف مواجه شدند. یا این که در روزهای پایانی بهار یا حتی در تابستان با وزش بادهای سرد و سرمای زیاد، مجبور به بازگشت سریع به افجه و لواسان شده‌اند.

اگر هم در زمستان برای برف‌بازی و استفاده از طبیعت سفیدپوش دشت هویج، راهی این منطقه می‌شوید حتما وضعیت هوای روزهای قبل و روز سفر خود را چک کنید چرا که ممکن است حجم برف آنقدر زیاد باشد که حتی راه رسیدن به دشت هم مسدود شده باشد.

چشمه‌ای با آب گوارا در دشت هویج وجود دارد که در تمام روزهای سال آب دارد. معمولا با گرم‌تر شدن هوا، چند چوپان در این دشت مستقر می‌شوند.

شب‌مانی و کمپینگ در دشت هویج

در گرمای سوزان تابستان‌های تهران، هوای بسیار خنک این دشت وسیع وسوسه‌ام کرد که به فکر برنامه‌ای برای شب‌مانی در گرچال بیافتم. این بار به چشم خریدار به آن نگاه کردم تا برای کمپینگ بعدی برنامه‌ریزی کنم.

به جز هوای خنک و وجود چشمه آب گوارا، نمای قله‌های زیبای البرز و آبشارهای فصلی متعددی که به خصوص در بهار و ابتدای تابستان شکل می‌گیرد، جذابیت این منطقه را دوچندان کرده است.

اما با وجود این همه مزیت، از شب‌مانی در دشت هویج انصراف دادم! بخشی از دشت تبدیل به زمین کشاورزی شده است و بخشی دیگر به عنوان مرتع استفاده می‌شود. به همین دلیل و علی‌رغم موقعیت مکانی بسیار جذاب در میان قلل سر به فلک کشیده، محل مناسبی برای برپایی کمپ شبانه نیست.