جاده‌ای که راوَر کرمان را به طبس خراسان می‌رساند یکی از زیباترین مسیرهای ماشین‌رو در ایران و مملو از جاذبه‌های زمین‌شناسی است. چین‌خوردگی‌های زمین در این نقطه از کشور شگفت‌انگیز است.
جاده کویری در حاشیه لوت و دشت کویر
در شمالی‌ترین قسمت کویر لوت، همانجایی که مرز لوت و دشت کویر به حساب می‌آید، جاده‌ای عجیب ما را به حاشیه کویر هدایت می‌کند که وقتی روی نقشه نگاه کردم، در نگاه اول مخوف و دورافتاده به نظر می‌آمد.
از همان جاده‌هایی که در دسته‌بندی ذهنی ما، پاتوق اشرار و قاچاقچیان است. در مرز استان‌های کرمان، یزد و خراسان جنوبی هستیم و به پیش می‌رویم.
همیشه این جنگل و دریا نیست که جاده‌های زیبا را می‌سازد. بسیاری از مردم دنیا عاشق چنین مناظری هستند؛ گنگ، ناشناخته و رمزآلود…
رنگ‌ها و نقش‌های شکل‌گرفته بر روی زمین حکایت از وجود مواد معدنی متنوع در این منطقه دارد.
قرار است برای دیدن زیستگاه یوزپلنگ آسیایی راهی پناهگاه حیات وحش نایبندان شویم. سوار قطار تهران کرمان می‌شویم. ایستگاه راه‌آهن زرند کرمان شروع حرکت ماست.
پیش از رسیدن به راور به منطقه‌ای به نام «دشت خاک» می‌رسیم که علاوه بر معادن زغال سنگ، زعفران آن نیز معروف است. همزمان با حضور ما در روستای دشت خاک، جشن زعفران برپاست!
راور کرمان و نشان یوز ایرانی
«راور، تو را در خور نام بلندت خواهیم ساخت.» این جمله را بر روی تابلویی در ورودی شهر راور دیدیم. این‌طور بالیدن به دیار خود حس خوبی برای مردمانش به همراه دارد.
المان‌های شهری در راور در بدو ورود دیده می‌شوند: یک دوچرخه بزرگ، انار و سه یوزپلنگ آسیایی در کنار هم. این منطقه یکی از زیستگاه‌های اصلی یوزپلنگ آسیایی است. با آگاهی‌هایی که سازمان‌های مردم‌نهاد به مردم داده‌اند، ساکنان مناطق مجاور زیستگاه یوز، به عنوان یک میراث ماندگار از یوزپلنگ ایرانی حمایت و حفاظت می‌کنند.
گویی هزاران سرباز آماده باش ایستاده‌اند و شما را بدرقه می‌کنند….
در خروجی راور به سمت روستای نایبند، باغات پسته زیادی دیده می‌شود. این جاده به نظر ترانزیت می‌آید چرا که پر از ماشین‌های سنگین است. جاده ترانزیت کرمان به مشهد از اینجا می‌گذرد.
در حدود ۱۰کیلومتری راور و در میانه راه راور به دربند، جاذبه زمین‌شناسی بسیار زیبایی به صورت یک کوه لایه‌لایه رنگی و کبود دیده می‌شود. طول این دیواره چندین کیلومتر است و هر چقدر تلاش می‌کنم تمام آن را در یک قاب تصویر بگنجانم نمی‌شود که نمی‌شود!
و این یکی که از جمع یاران جدا افتاده
عبور جاده از وسط منطقه حفاظت‌شده دربند کرمان
به منطقه حفاظت‌شده دربند کرمان می‌رسیم که اکنون دو سال از عمر آن می‌گذرد. جاده درست از وسط «منطقه حفاظت شده دربند» راور عبور می‌کند! ماشین‌های راهسازی در تمام مسیر در حال ساخت جاده‌ای دیگر در کنار جاده فعلی هستند تا این محور دوبانده شود.
گروهی از دوستان در انجمن یوزپلنگ ایرانی همزمان با سفر ما مشغول کارگذاشتن دوربین تله‌ای در منطقه حفاظت‌شده دربند هستند. هدف آن‌ها جستجو و سرشماری یوزپلنگ ایرانی است. همین موضوع بهانه‌ای می‌شود تا دیدار کوتاهی با محیط‌بانان دربند داشته باشیم. با عبور از دربند، فرسایشی دیگر بر روی کوهستان نظرم را جلب می‌کند. فرسایشی که کوهی طبقه‌طبقه، چین‌چین و رنگارنگ را پدید آورده است.
ترکیب‌بندی زیبای این جاده حتی بر روی نقشه ماهواره‌ای گوگل هم مشخص بود!
تجربه سراب با ورود به دشت لوت
حدود ۴۰کیلومتر که از راور به سمت نایبند می‌آییم، وارد حاشیه کویر لوت می‌شویم و جاده، کفی می‌شود. اولین تابلوی سازمان محیط زیست که معرف پناهگاه حیات وحش نایبندان است، خبر از ورود ما به بزرگ‌ترین پناهگاه حیات وحش ایران می‌دهد.
در طول مسیر و در فواصل مشخص، آب‌انبارهایی وجود دارد بیشترشان جدید است. آب‌انبارهای قدیمی هم بازسازی شده و حکم استراحت‌گاه مسافران کویر را دارد. راهداری چند روز یک بار، به این آب انبارهای بین راهی را آب می‌رساند.
جاده کفی است و تا ده‌ها کیلومتر دید مستقیم داریم. سراب را به چشمان خود می‌بینیم؛ تجربه عجیبی است! و ماشین‌هایی که گویی درون آب حرکت می‌کنند!
به نایبند می‌رسیم. روستای نایبند و کوه نایبند در میانه‌های راه راور به طبس قرار گرفته‌اند که به عنوان یکی از روستاهای زیبا و عجیب ایران شناخته می‌شوند. در گزارشی مفصل به معرفی روستای کویری نایبند و پناهگاه حیات وحش مجاور آن خواهم پرداخت.
سیستم مخابراتی برج‌های دیده‌بانی کویر
در طول مسیر و بر بلندی‌ها، برج‌های دیده‌بانی از گذشته‌های دور برجای مانده است. این برج‌ها طوری ساخته شده‌اند که دو به دو با هم در ارتباط باشند و دیده شوند. نگهبانان برج‌ها در هنگام تهاجم دشمن با برپایی آتش و دود، به برج بعدی اطلاع‌رسانی می‌کرده‌اند.
از روستای پلکانی نایبند برای رسیدن به طبس دو راه پیش روی ماست. راه اصلی، ادامه جاده راور به دیهوک است. اما مسیر دیگری وجود دارد که خاکی و ناهموار است و در گذشته استفاده می‌شده است. عبور از این مسیر امکان تماشای طبیعتی بکرتر و جاذبه‌های بیشتری را به ما می‌دهد.
از سرزمین سیاه تا کویر سرد و گرم
وارد جاده خاکی می‌شویم و حرکت خود را به سمت شمال ادامه می‌دهیم. حدود ۲۳ کیلومتر از «قلعه مُک‌شور» فاصله گرفته‌ایم که زمین به یکباره تغییر شکل می‌دهد. سطح زمین با فرشی از سنگ‌های سیاه پوشیده است.
فرم سنگ‌ها به سنگ‌های آتشفشانی و بازالتی می‌ماند. امیر طالبی پژوهشگر برجسته خراسانی و محقق حیات وحش که همسفر ماست هم این موضوع را تایید می‌کند.
سرزمین سیاه نامی است که بر روی این منطقه گذاشته‌اند. سنگ‌ها و پراکندگی آن‌ها در سرزمین سیاه بسیار شبیه به سطح گندم بریان در کویر لوت و نزدیکی شهداد کرمان است.
حدود ۲کیلومتر بعد، سطح زمین سفید می‌شود! و کمی جلوتر دریاچه‌ای نمکین تشکیل شده است. اینجا را کویر سرد و گرم نامیده‌اند که به نظر می‌آید به دلیل رنگ‌های متفاوت پستی و بلندی‌های آن باشد.
سرزمین سرد و گرم با وجودی که در دل کویر قرار گرفته اما مناظر آن کاملا متفاوت است و منابع آبی و چشمه‌های خوبی دارد. شاید این هم دلیل دیگری بر نام‌گذاری آن باشد چرا که آب خنک آن و در کنار گرمای زمین قرار می‌گیرد.
تابلوی معدن زغال سنگ در ۴کیلومتری کویر سرد و گرم، نشان از حضور بیشتر انسان و فعالیت اقتصادی مرتبط با معادن زغال سنگ در نزدیکی روستای زِنوغان دارد.
۵۶ کیلومتر در این جاده خاکی که تا نزدیکی زنوغان ادامه دارد، به پیش می‌رویم. با عبور از روستای کویری زنوغان در سه راهی راهداران، باید مسیر خود را به سمت شرق و مقصد بیرجند، و یا شمال و مقصد طبس انتخاب کنیم.
ما با عبور از دیهوک راهی طبس می‌شویم و در ایستگاه راه‌آهن طبس به پایان سفر خود در استان خراسان جنوبی می‌رسیم.
* تمامی عکس‌ها را در جاده راور به طبس، در حالی که مینی‌بوس در حال حرکت بود از داخل ماشین گرفتم!
وای از این رگه رگه های رنگارنگ و دیوانه کننده
شگفت انگیزناک بود 🙂
واقعا وای از این همه رنگ و شکل
آقا بسیار جالب بود این گزارش
کیف کردیم
تقدیم به شما
خوشحالم که لذت بردید