تالاب شادگان

تالاب شادگان در جلگه خوزستان و شمال خلیج فارس قرار گرفته و میزبان تعداد زیادی از پرندگان کم نظیر بومی و مهاجر است. این تالاب پناهگاه حیات وحش است و در کنوانسیون بین المللی رامسر نیز ثبت شده است.

تالاب شادگان با نام های دیگری چون خوردورق، دورقالفرس و فلاحیه نیز شناخته می شوند.

مسیر دسترسی به تالاب شادگان: برای بازدید از تالاب شادگان باید از طریق جاده اهواز – آبادان خود را به دارخوین برسانید. از دارخوین جاده ای به سمت شرق و شهر شادگان می رود.

شهر شادگان تا سال ۱۳۲۲ فلاحیه نام داشت و پس از آن به شادگان تغییر نام داد. در کتب تاریخی آمده است که بنای شهر شادگان در زمان ساسانیان نهاده شده و در آن روزگاران مسرق نام داشته است.

رودخانه جراحی بزرگترین تامین کننده آب تالاب است و بعد از آن نهر بحره که از رودخانه کارون منشعب می شود، تالاب شادگان را تغذیه می کنند. طغیان کارون و مد های خلیج فارس و بارش های منطقه هم در تامین آب شادگان نقش دارند.

شادگانی که بر روی نقشه جغرافیا دیده می شود بسیار بزرگتر از تالابی است که امروز وجود دارد.

تالاب شادگان باقیمانده از تالاب بسیار بزرگی است که زمانی تا هورالعظیم در مرز عراق ادامه داشته است و احتمال می رود بخش دور افتاده و جدا شده ای از مجموعه تالاب های گسترده و به هم پیوسته بین النهرین باشد.

مساحت تالاب شادگان که در کنوانسیون رامسر به ثبت رسیده است ۴۰۰ هزار هکتار می باشد! اما اندازه گیری سال ۱۳۸۳ مساحت تالاب را حدود ۵۴ هزار هکتار نشان می دهد!

اسکله ای محلی در کنار روستای سراخیه و درست در میانه راه دارخوین به شادگان قرار دارد که در آن قایق ها گردشگران را به تماشای تالاب می برند…

کوچه پس کوچه های روستای سراخیه در میان آب! اینجا ونیز ایران است البته متاسفانه به جز آب هیچ شباهت دیگری به ونیز ندارد…

بر خلاف تصور اولیه در تمام این محدوده آب نمی بینید و تالاب شادگان، فضایی مشابه خور دارد.

این تالاب بر روی کمربند ناحیه خشک زمین قرار گرفته است و یک آمار عجیب از این منطقه نشان می دهد که طی یک بازه زمانی ۲۳ ساله متوسط بارندگی سالیانه ۲۰۷ میلی متر و میزان تبخیر در همان بازه سالانه ۳۶۲۶ میلی متر بوده است!!!

منطقه تابستان های بسیار گرمی دارد و به همین دلیل بهترین زمان بازدید از تالاب شادگان اواخر پاییز و زمستان است. ضمن این که به دلیل حضور پرندگان مهاجر، تنوع پرندگان در این فصل بسیار بیشتر است…

سال گذشته و در برنامه دوچرخه سواری که از خرمشهر به بوشهر داشتیم، از جاده آبادان به سربندر و بندر ماهشهر عبور کردیم که این جاده از دل پناهگاه حیات وحش شادگان عبور می کند. در کمال تعجب هیچ اثری از تالاب یا خور در اطراف جاده ندیدم! یک دشت بیابانی با حداقل پوشش گیاهی که بارش باران شدید روزهای گذشته کمی به آن جان داده بود!

حاشیه جاده آبادان به سربندر در پناهگاه حیات وحش شادگان

وجه تسمیه تالاب شادگان: در کتاب تالاب های ایران در مورد وجه تسمیه تالاب شادگان نوشته شده که این تالاب را به دلیل مجاورت با شهر شادگان به نام تالاب شادگان یا هور شادگان می نامند.

عمق تالاب شادگان خیلی زیاد نیست و در حد چند متر عنوان شده است.

در میان نیزارها کلبه های صیادی زیادی دیده می شود که از گذشته های دور در تالاب فعال بوده اند…

تالاب شادگان زیستگاه ۱۷۴ گونه پرنده است که ۱۳ گونه از آن ها در معرض خطر انقراض جهانی می باشد مانند اردک مرمری، پلیکان پا خاکستری، عروس غاز، اردک سرسفید، گیلانشاه خالدار، عقاب شاهی، عقاب تالابی خالدار و عقاب دریایی دم سفید.

ماهی خورک در تالاب شادگان

با این وجود شکار پرندگان در این تالاب به شکل وسیعی صورت می گیرد و فروش پرندگان شکاری یکی از راه های امرار معاش روستاییان اطراف تالاب است! در زمان بازدید ما حداقل ۲ قایق شکارچی در منطقه دیدیم که با تفنگ شکاری بر روی قایق از کنار ما رد شدند!

تقریبا هر پرنده ای که بخواهید در سبد زنانی که در کنار جاده بساط کرده اند یافت می شود و البته وقتی متوجه حضور ما می شوند اجازه عکاسی نمی دهند و داستان ها درست می کنند!

طاووسک اهلی در کنار مرغ و خروس های خانگی!

نکته عجیب این است که هیچ پاسگاه محیط بانی در منطقه ای به این وسعت وجود ندارد! و گشت محیط بانی در زمان بازدید ما دیده نشد!

هر چند روش های قهری و تهدید آمیز به تنهایی نمی تواند به حفظ یک زیست گاه کمک کند و باید ساختارهای مناسب برای جایگزینی معیشت مردم و اصلاح فرهنگ شکار ایجاد شود اما به نظر می آید چندان تلاشی هم در این رابطه انجام نمی شود! (این نظر شخصی بنده و بر اساس پرس و جو ها و دیده ها و تجربه ها و پیگیری اخبار منطقه می باشد و خوشحال خواهم شد اطلاعات موثقی در این رابطه بشنوم یا ببینم!)

اهمیت تالاب ها فقط در زیبایی آن ها و تماشای پرندگان و قایق سواری و ماهی گیری نیست. تالاب ها نقش بسیار بسیار مهمی در اکوسیستم زمین ایفا می کنند.

آیا می دانستید که: یکی از دلایل افزایش ریز گردها و گسترش دامنه آن در خوزستان و گاهی تا مرکز ایران، خشک شدن تالاب هور العظیم عنوان شده است.

و این که: تالاب شادگان به دلیل ظرفیت بالایی که در جذب و نگهداری سیلاب ها دارد مانند یک سد، محافظی برای شهرهای آبادان، خرمشهر و شادگان در برابر سیل می باشد…

۱۳ بهمن ماه روز جهانی تالاب ها گرامی باد.

دریاچه ارومیه – شهریور ۹۰

این برنامه با حضور اعضای انجمن یوزپلنگ ایرانی در بهمن ماه ۹۱ برگزار شد.

منبع اطلاعات آماری: کتاب تالاب های ایران و اطلس مناطق حفاظت شده ایران