چیزی در مورد عجایب هفتگانه قشم شنیدید؟ قرارگرفتن در شمال تنگه هرمز و دسترسی سریع به آب‌های آزاد، موقعیت استراتژیک جذابی به جزیره قشم داده است.
همین موضوع باعث شد که در سال ۱۳۷۲ این جزیره به عنوان منطقه آزاد تجاری معرفی شود و از آن تاریخ به بعد، قشم به عنوان یکی از مقاصد ایرانیان برای خرید ارزان شناخته شد. خوب اگر در مورد اون ۷تا چیزی نشنیدید، مهم نیست چون من می‌خوام ۱۷ دیدنی از طبیعت جزیره قشم رو به شما معرفی کنم!
انتهای رشته کوه زاگرس در جزیره قشم!
جزیره قشم به عنوان تنها ژئوپارک خاورمیانه در یونسکو به ثبت رسیده است که این نشان از جاذبه‌های زمین‌شناسی تراز اول آن است. قشم تا حدود ده‌هزار سال پیش، منطقه‌ای پیوسته با سرزمین اصلی یعنی ایران‌زمین و ادامه رشته کوه‌های زاگرس بوده است.
در کمتر از ده‌هزار سال پیش، با بالاآمدن سطح آب دریا، این جزیره شکل گرفته است. با توجه به فرم معماری صخره‌ای و همچنین چند محوطه‌ی تاریخی موجود، پیشینه این جزیره را به دوره ساسانی و اشکانی نسبت می‌دهند.
راه‌های دسترسی به جزیره قشم
جزیره قشم دقیقا در جنوب ایران و نزدیک به بندرعباس واقع شده است. ارزان‌ترین راه رسیدن به قشم با قطار یا اتوبوس است. مقصدِ قطار، بندرعباس است. از بندر باید به اسکله شهید رجایی رفته و با اتوبوس دریایی راهی جزیره قشم شوید. قایق‌ها با فاصله زمانی یک ساعته از ساعت ۷ تا ۱۸ به سمت جزیره می‌روند.
اگر قصد سفر با خودروی شخصی به جزیره قشم را دارید، باید از طریق بندر پُهل در فاصله ۹۰کیلومتری بندرعباس، ماشین را سوار لندی‌کرافت کرده و در اسکله بندر لافت قشم پیاده شوید. در این حالت، تمام سرنشینان می‌توانند همراه خودرو سوار لندی‌کرافت شوند.
سفر هوایی به جزیره قشم
اما اگر زمان کافی ندارید، پرواز مستقیم به قشم گزینه روی میز است! تجربه من از پرواز تهران قشم اینگونه بود: یک ساعت و نیم بعد از ترک فرودگاه مهرآباد تهران، هواپیما ارتفاع کم می‌کند اما هنوز خبری از دریا نیست. تصورم از این پرواز پیش از رسیدن به قشم این بود که با عبور از روی بندرعباس، بر روی دریا خواهیم بود و بعد از آن، کم‌کم جزیره را می‌بینیم. اما از این بالا، فاصله جزیره تا بندر خیلی کوتاه است به‌طوری که در یک نما، هم بندرعباس دیده می‌شود و هم جزیره قشم! در نتیجه خیلی زود به جزیره می‌رسیم!
فرودگاه دَیِرستان قشم در وسط جزیره احداث شده است و از شهر قشم که در منتهی الیه شرقی جزیره است حدود ۵۰ کیلومتر فاصله دارد.
بهترین زمان برای سفر به قشم
نیمه دوم سال بهترین موقع برای سفر به جزایر جنوبی ایران از جمله قشم است. اگر دقیق‌تر بخواهم بگویم، می‌شود از اواخر آبان‌ماه تا اواسط اردیبهشت. یعنی درست وقتی که هوای سرد بیشتر نقاط ایران را فار می‌گیرد، بهار در قشم شروع می‌شود.
البته همیشه هم هوا عالی نیست و در نیمه دوم سال همواره باید منتظر بادهای جنوب غربی یا بادهای شدید شمال شرقی باشید! این بادها گاهی برنامه حرکت کشتی‌ها و جابجایی مسافران بین جزایر را به هم می‌ریزند.
برنامه سفر برای دیدن جاذبه‌های گردشگری قشم
در این مطلب بخشی از جاذبه‌های گردشگری جزیره قشم را معرفی می‌کنم و تجربه شخصی از بازدید خود را با شما در میان می گذارم. توجه داشته باشید که قشم جزیره بزرگی است و دیدن خوب و کامل جاذبه‌های جزیره به حداقل ۳ روز زمان نیاز دارد. سه جزیره زیبای هنگام، هرمز و لارک هم در نزدیکی جزیره قشم واقع شده است که برای دیدن آن‌ها به صورت مجزا بیاد برنامه‌ریزی کنید.
۱- غار خربس
غار «خُربَس» یا «خَربَس» در فاصله ۱۵کیلومتری مرکز شهر قشم واقع شده است و در ابتدای قشم‌گردی خود در مسیر ساحل جنوبی، درست در کنار جاده دیده می‌شود! یک روایت معروف در مورد نام‌گذاری این غار این است که چون آفتاب بر روی آن می‌افتاده به «خوربس» معروف شده است که البته این وجه تسمیه موثق نیست.
ساکنان جزیره قشم از شکل عجیب کوه‌ها در این قسمت استفاده کرده‌اند و اتاق‌های متعددی در دل کوه تعبیه کرده‌اند که به یکدیگر مرتبط بوده و راه ورود به آن قابل کنترل بوده است.
۲- روستای برکه خلف
سفر خود در ساحل جنوبی جزیره را ادامه داده و برای دیدن دره ستارگان به روستای «بُرکَه‌خَلَف» می‌رسیم. از جاده میان نخلستان وارد روستا می‌شویم و از کنار قدیمی‌ترین آب‌انبار روستا عبور می‌کنیم. این آب‌انبار همان برکه معروف روستا است. در گویش بومیان قشم، به آب‌انبار بُرکَه گفته می‌شود.
نام برکه‌خلف از همین آب‌انبارها آمده است که در گذشته و حتی امروزه، از آن برای جمع‌آوری آب باران و تامین آب شیرین جزیره استفاده می‌شده است.
۳- دره ستارگان جزیره قشم
دره‌ای که نام آن شبیه به جنگ ستارگان است و چندان بی‌ربط به آن هم نیست! دنیایی از رمز و راز در دره‌ای تنگ و زیبا شما را به سیاره‌ای دیگر میبرد! یک باور قدیمی در میان قشمی‌ها وجود دارد که این فرم عجیب و غریب دره ستارگان از برخورد ستاره‌های آسمانی با زمین ایجاد شده است. به دنبال همین افسانه، گفته می‌شود دره ستارگان قشم محل زندگی ارواح و اجنه است که شب‌ها از خانه بیرون می‌زنند!
درون دره ستارگان حجم‌های سنگی عجیب و زیبایی دیده می‌شود که در اثر باران‌های فصلی و فرسایش خاک به وجود آمده‌اند. نمونه متراکمی از کلوت‌های شهداد را در فضایی کوچک‌تر در دره ستارگان می‌توان دید.
۴- جزایر ناز قشم
بعد از روستای ریگو و قبل از رسیدن به بندر سوزا، یکی از عجیب‌ترین جاذبه‌های جنوب ایران را خواهید دید. جزایر ناز، مجموعه جزایری در جنوب قشم است که تنها ساعاتی از روز از خشکی جدا می‌شود و فرم جزیره پیدا می‌کند و در ساعات دیگر به جزیره اصلی چسبیده است. جزر و مد عامل این دگرگونی است که جذابیتی فراوان برای گردشگران ایجاد می‌کند.
اگر در زمان پایین‌بودن سطح آب به جزیره ناز بیایید، می‌بینید که مردم با پای پیاده و گاها با ماشین به سمت جزیره راهی می‌شوند.
در سفری که سال‌ها قبل به جزیره قشم داشتم، قبل از غروب به جزیره ناز رسیدم و مشغول کنجکاوی در میان صدف‌های زیبا بودم. از زمان غافل شده بودم و حدود نیم ساعتی کنجکاوی و کنکاش من در جزئیات طبیعت جزیره ناز طول کشید.
وقتی سر برگرداندم، وحشت تمام وجودم را گرفت! من تنها در جزیره ناز بودم و دور تا دور جزیره را آب گرفته بود! هوا هم رو به تاریکی می‌رفت و آب هر لحظه بالاتر می‌آمد. با ترس و لرز خود را به آب زدم و در حالی که آب تا بالای زانوها آمده بود فاصله بین دو جزیره را به سرعت دویدم. اینجا بود که معنای جزر و مد را به خوبی فهمیدم!
۵- پرنده نگری در کارگاه لنج سازی قشم
کارگاه تعمیر لنج‌ها در نزدیکی بندر سوزا و لنج‌های شکسته آن، سوژه خوبی برای عکاسی است. لنج‌هایی که به طرز عجیبی از وسط به دو نیم شده‌اند. شاید گمان کنید در این هیاهوی لنج‌های به گل نشسته، تنها هستید اما سخت در اشتباهید!
پرندگان کنار آبزی، در اینجا غوغایی برپا کرده‌اند. پرندگانی مانند حواصیل سفید، حواصیل خاکستری، انواع کاکایی و آبچلیک که بی‌توجه به حضور من به دنبال غذا بودند. این برای اولین‌بار است که توانسته‌ام تا چند متری آن‌ها نزدیک شوم. مشاهده رفتار این پرندگان و شکار ماهیان کوچک توسط آن‌ها واقعا تماشایی است.
۶- تخم‌گذاری لاک پشت‌های پوزه عقابی
با گذر از بندر سوزا و مِسِن، به «شیب‌دراز» می‌رسید. شیب‌دراز روستایی است که با اجرای طرح نجات «لاک‌پشت پوزه عقابی» شهرت بسیاری در دنیا پیدا کرده است. این لاک‌پشت‌های کم‌یاب، هرسال برای تخم‌ریزی به ساحل جزیره قشم می‌آیند. در گذشته و طبق عادت و به عنوان تفریح، مردمان جزیره تخم‌های بسیار کوچک این لاک‌پشت زیبا (که به اندازه‌ی یک بند انگشت است) را سرخ می‌کرده و می‌خورده‌اند.
در سال‌های گذشته با فعالیت گروه‌های مختلف دوستدار محیط زیست، تلاش برای آموزش و آگاهی‌بخشی به مردم جزیره شروع شد. به تدریج اهمیت حفظ لاک‌پشت پوزه عقابی برای اهالی روستا مشخص شد و اکنون، خود مردم جزیره بزرگ‌ترین حامی این مهمان زیبا و دوست‌داشتنی هر سالشان هستند.
گردشگران در روزهای آخر زمستان به شوق تماشای لاک پشت پوزه عقابی که برای تخم‌گذاری به ساحل می‌آیند، راهی جزیره می‌شوند و این یعنی ورود پول و درآمد بیشتر برای مردم. در شیب‌دراز قشم نمونه‌ی بسیار خوبی از آشتی مردم با محیط زیست اتفاق افتاده است که نتیجه‌ی یک تعامل برنده-برنده است.
۷- دلفین‌های بازیگوش جزیره هنگام
جزیره مرجانی هنگام در نزدیکی روستای شیب‌دراز واقع شده است و با قایق می‌توان راهی جزیره شد. تماشای دلفین‌های خلیج فارس در اطراف جزیره هنگام در اکثر روزهای سال ممکن است. تماشای دلفین‌ها و شیطنت آن‌ها، جاذبه‌ای است که نمی‌شود به این راحتی از آن گذشت.
اینجا همواره قایق بومیان برای جابجایی مسافران وجود دارد و به شما فرصت گشتی کوتاه در جزیره هنگام هم می‌دهند.
۸- غروب بندر لافت بر فراز چاه‌های طلا
بندر لافت در شمال جزیره و همانجاست که خودروهای سواریِ مسافران جزیره، بر روی لندی‌کرافت‌ها در جزیره پهلو می‌گیرند. غروب لافت از پس بادگیرهای زیبایش، سوژه تمام فیلم‌های مستندی است که در مورد قشم ساخته شده است.
در لافت به سراغ چاه‌های طلا هم بروید! در گذشته برای ذخیره آب باران از این چاه‌ها استفاده می‌شده و به «چاه های تلا» هم معروف بوده است. از آن‌جایی که آب در جزیره قشم حکم طلا را دارد به این نام معروف شده است.
این چاه‌ها به تعداد روزهای سال ساخته شده بودند اما اکنون کمتر از ۴۰حلقه از آن‌ها باقی مانده است. در کنار چاه‌های طلا، بنای مخروبه‌ای دیده می‌شود که بازمانده قلعه نادری لافت مربوط به دوران صفوی – افشاریه است. برای طبیعت‌گردان اما جنگل حراء و پرندگان آن جاذبه بزرگ لافت محسوب می‌شود.
۹- جنگل حرای قشم
جنگل حرا یا جنگل مانگرو، در شمال جزیره قشم و در فاصله قشم تا بندر خمیر پدید آمده است. سه نقطه مناسب برای ورود به جنگل حرا در قشم وجود دارد: لافت، اسکله سهیلی و اسکله طبل. در لافت، کمی که از بندر به سمت شمال دور شوید، جنگل حرا را به راحتی می‌بینید و پرندگان هم در میان درختان مانگرو خودنمایی می‌کنند.
اما بهترین محل برای وارد شدن به جنگل حرای قشم، اسکله سهیلی است. قایق‌های ویژه گردشگران در اسکله منتظر هستند تا در جنگل‌های حرای قشم، قایق‌سواری کنید و پرنده‌نگری در جنگل حرا را تجربه کنید.
۱۰-بام قشم
با رسیدن به روستای طبل، مسیر را به سمت جنوب ادامه دهید. مقصد بلندترین نقطه جزیره است که به بام قشم معروف است و حدود ۱۲۰متر نسبت به اطراف مرتفع‌تر است. اکنون در محدوده ژئوپارک قشم هستید و از این بالا، جاذبه‌های زمین‌شناسی و فرم‌های جذاب پستی و بلندی‌های اطراف دیده می‌شود. مسیر دسترسی به بام قشم از جاده آسفالته طبل به سلخ است اما قسمت پایانی آن، خاکی می‌شود و ناهموار.
۱۱- دره تندیس های قشم
از بام قشم به روستای طبل باز گردید و هم‌چنان به سمت غرب پیش روید. با رسیدن به روستای مِلکی، تابلوی دره تندیس‌ها را دنبال کنید. جاده دره تندیس‌ها یا دره مجسمه‌ها، یک فرعی خاکی و کوتاه است.
دره تندیس‌ها در نتیجه‌ی فرسایش بلندی‌های بام قشم شکل گرفته است.
این فرسایش موجب پیدایش شکل‌های عظیم و متفاوتی شده است. گویی در کاخی طبیعی با تندیس‌های زیبا وارد می‌شوی که کمی دورتر هم، گله اشتران در حال چرا هستند.
۱۲- تنگه چاهکوه
قبل از روستای چاهو شرقی به تنگه چاهکوه می‌رسید. این تنگه به صورت کاملا طبیعی و طی میلیون‌ها سال با فرسایش ماسه‌سنگ‌ها ایجاد شده است. شکل طبیعی چاه‌مانندی که در دل کوه‌های این منطقه ایجاد شده، آن را به «چاهکوه» مشهور کرده است.
۱۳- کارگاه لنج سازی روستای چاهو و گوران
بعد از روستای چاهو، کارگاه لنج‌سازی بزرگی وجود دارد که سر و صدای پتک و میخ آن از کنار جاده هم شنیده می‌شود. من همیشه لنج‌ها را روی آب دریا دیده بودم اما تصوری از ابعاد آن‌ها نداشتم.
در این کارگاه سنتی کشتی‌سازی، عظمت لنج‌های خلیج فارس را به چشم دیدم. لنج‌سازی یکی از صنایع باستانی ایرانیان است که سال ۲۰۱۱ در فهرست سازمان جهانی یونسکو به عنوان یکی از آثار ناملموس فرهنگی به ثبت رسیده است.
۱۴- قبرستان انگلیسی‌های باسعیدو قشم
باسعیدو بندری قدیمی است که قبرستان انگلیسی‌های آن شهرت دارد.
اما من جای دیگری را در باسعیدو کشف کردم که اسمش رو گذاشم ساحل تندیس‌ها! با کمی دقت و حوصله، در ساحل تفریحی باسعیدو اشکال طبیعی مختلفی مانند آگاما و کروکودیل دیده می‌شود. باسعیدو ناشناخته‌ترین بخش جزیره قشم است چرا که خارج از مسیر اصلی جاذبه‌های گردشگری واقع شده است.
۱۵- غار نمکدان قشم
غار نمکی قشم در جنوب جزیره واقع شده است و دسترسی به آن از طرق جاده خاکی روستای کانی است. این قسمت از جزیره فوق‌العاده است. جاده خلوت است و اثری از انسان و ردپای او نیست. با پشت سر گذاشتن حدود هفت کیلومتر، دریا نمایان می‌شود و زیبایی مسیر دوچندان.
غار نمکدان قشم دومین غار طولانی دنیاست که نزدیک به ۷کیلومتر از آن شناسایی شده است. رسوبات نمک و هنرنمایی طبیعت بر روی دیواره‌های غار و سقف نمک‌اندود آن، تماشایی است.
۱۶- مراسم زار در خانه زینت روستای سلخ
روستای سَلَخ در جنوب جزیره قشم، به دلیل وجود اقامتگاه‌های بومگردی خاص و مردمانی باصفا شهرت زیادی پیدا کرده است. صیادی شغل اصلی مردم سلخ بوده است و در گذشته بیشترین ماهی هَوور (ماهی تن) جزیره قشم در اینجا صید می‌شده است.
اما امروزه گردشگری منبع درآمد جدی برای اهالی سلخ است. زینت دریایی که داستان زندگی‌‌اش هم در قالب کتاب نوشته شده و هم به شکل فیلم به تصویر در آمده است، مامای روستا بوده است. او تصمیم می‌گیرد به زنان روستا کمک کند تا محدودیت‌های سنتی خود را کنار بگذارند و حضور خود را در جامعه مردسالار تعدیل کنند.
بعدها خانه‌اش تبدیل می‌شود به محلی برای هنرمندی‌اش و به مرور میزبان علاقمندان فرهنگ و هنر می‌شود. اکنون خانه زینت نه تنها یک اقامتگاه بومگردی است بلکه یک موزه هنری و مکانی است برای برگزاری آیین‌های سنتی جزیره قشم مانند مراسم زار.
۱۷-بازارهای شهر قشم و درگهان
تمام جزیره قشم منطقه آزاد تجاری است و همین موضوع باعث جذابیت بالای آن برای خرید شده است. بازارها و پاساژهای متعددی مانند بازار ستاره، بازار قدیم، سیتی‌سنتر، خلیج فارس و سیمرغ در شهر قشم شده است.
اما اگر برای خرید عمده و زیاد به قشم می‌روید، بازارهای شهر درگهان قیمت‌های ارزان‌تری را به شما پیشنهاد می‌دهند. شهر درگهان در فاصله حدود ۲۰ کیلومتری غرب شهر قشم واقع شده است. اگر با خودروی شخصی و از بندر پل، وارد قشم می‌شوید درگهان سر راه شام قبل از رسیدن به شهر قشم است.
